|
PHẬT GIÁO LÀ
GÌ ?
Thích Đức Tĩnh
Điều trước nhất xin được phép thưa rằng: Phật
giáo được sáng lập trên căn bản trí tuệ, lấy trí
tuệ làm nền tảng để giải thoát con người. Cũng
vì vậy Phật giáo được xem là đáp số thích hợp và
gần gũi với khoa học về những quy luật tự nhiên
của cuộc sống. Phật giáo chủ trương công bằng,
con người có quy luật nhân quả (Dhamma niyama)
tức là con người là chủ nhân của chính mình.
Phật giáo cũng lại chủ trương xóa bỏ những nỗi
lo sợ vu vơ về sự chết thường ám ảnh con người.
Phật giáo không phải là một tôn giáo (Buddhhism
is not a religion) vì Phật giáo không phải là
một tín ngưỡng có hệ thống, lấy đức tin và tôn
sùng lễ bái làm cứu cánh. Hơn nữa, Phật giáo
không trung thành với một thần linh hay đấng
siêu nhiên nào? Đối với đa số người phương Tây
thường cho rằng Phật giáo là một tôn giáo vì họ
có ý niệm bao hàm sự tôn sùng Thượng Đế hay Chúa
là vị có quyền năng trên hết. Chúa sinh ra con
người, và Chúa cũng có quyền định đoạt số phận
con người. Hầu hết các tôn giáo độc thần trên
thế giới nầy dạy con người thờ kính thần linh,
cầu xin ân huệ...
Trái lại, Phật giáo khuyên con người tự phát
triển khả năng và trí tuệ của chính mình. Không
có “ông Thần, ông Thánh hay Thượng Đế…” nào ban
ân huệ cho mình. Van vái hay sùng bái thần linh,
thượng đế để mong cầu cạnh được che chở là điều
không tưởng. Phật giáo không tin tưởng ở một
quyền lực cao siêu nào có thể quyết định được
vận mệnh của con người.
Phật giáo
cũng
không phải là một triết lý, vì triết lý
thì
có tính chất mơ hồ. Có nhà hoạt động chính trị
nổi tiếng từng nói: “Phật học là mẹ của triết
học, nghiên cứu Phật học có thể bổ khuyết cho
khoa học”. Nói cho dễ hiểu, Phật học không
những thích hợp với khoa học mà còn bổ sung
những khiếm khuyết của khoa học”. Phật giáo mang
tính chất thiết thực gần như khoa học. Phật giáo
là bánh xe, chiếc xe hay cái bè, cái thuyền để
chuyển tải con người thoát khỏi bể khổ luân hồi.
Phật giáo và khoa học hỗ tương cho nhau. Vì vậy,
Phật giáo không đòi hỏi nơi người Phật tử có một
đức tin mù quáng. Phật giáo khuyến khích và chủ
trương tự do bình đẳng, phù hợp với lý trí và
thời đại. Phật giáo độ sinh chứ không độ tử.
Phật giáo không đòi hỏi lòng tin mù quáng vào
những giáo điều hay tín điều; trái lại, Phật
giáo khuyến khích con người chứng nghiệm giáo lý
qua trí tuệ suy xét và qua kinh nghiệm của chính
bản thân mình. Nói một cách khác đó là “chánh
kiến” (Sammaditthi). Đức Phật dạy: “Không nên
tin những lời đồn đại”. Vì Phật giáo là một giáo
lý thực tiễn, một phương tiện giải thoát mà theo
danh từ Pali gọi là: “Dhamma”:”
Đức Phật còn dạy rằng: việc hoài nghi là quyền
của con người. Người Phật tử không làm nô lệ cho
một cá nhân nào hay một quyển sách nào; không
nên nhắm mắt tin càn về những điều mình còn hoài
nghi. Phật giáo không phải là siêu hình. Phât
giáo không phải là một chủ nghĩa độc đoán, độc
thần hay hoài nghi. Phật giáo tin rằng con người
có kiếp luân hồi.
Phật giáo là một nền giáo dục trí
tuệ,
nhân bản vô lượng vô biên, căn cứ vào nguyên lý
và hiện tượng của vũ trụ. Nền giáo dục mà đức
Phật dẫn dắt và chỉ dạy cho chúng sinh hài hòa
âm dương, sống khiêm tốn và suy nghĩ linh hoạt.
Khuyên con người làm những điều phúc đức, tốt
lành trong xã hội và trong đời sống cá nhân hàng
ngày từ những việc nhỏ nhất cho đến việc lớn
nhất, vĩ đại nhất, dựa trên phương diện thời
gian, không gian và bao hàm cả quá khứ - hiện
tại- và tương lai. Nền giáo dục đó dạy chúng ta
dùng trí tuệ để nhận xét sự việc làm chuẩn.
Phật Giáo là nền giáo dục của Phật Ðà, là nền
giáo dục chí thiện viên mãn đối với chúng sanh.
Nội dung của nền giáo dục này bao gồm sự kiện và
trí tuệ vô tận vô biên, so với nội dung quá
trình Ðại Học hiện đại còn nhiều hơn. Về mặt
thời gian nó nói đến quá khứ, hiện tại và tương
lai. Về mặt không gian, nó nói đến cuộc sống
trước mắt của chúng ta, suy diễn đến cái thế
giới vô tận. Cho nên, nó là giáo học, là giáo
dục chẳng phải là tôn giáo. Nó là nền giáo dục
giác ngộ vũ trụ nhân sinh. Học Phật là sự thụ
hưởng tối cao của đời người.
Trong kinh Pháp Cú, Đức Phật dạy rằng:
“Chỉ có ta làm điều tội lỗi, chỉ có ta
làm cho ta ô nhiễm.
Chỉ có ta làm ta tránh được điều tội lỗi,
chì có ta gội rửa cho ta.
Trong
sạch hay ô nhiễm là tự nơi ta.
Không ai có thể làm cho người khác trở nên
trong sạch”.
Đức Phật đã chỉ cho chúng ta con đường đi tìm sự
thực là chân lý xuyên qua tu tập của người Phật
tử chân chính dùng Trí Tuệ - Giới Hạnh - Chế Ngự
nhất là phải dùng tâm trí và cương quyết để
thắng dục vọng. Từ vô minh dần dà làm nghiệp lực
hao mòn dẫn đến tham dục.
Muốn thắng vô minh – dục vọng, chúng ta cần
phải luyện tập một cách công phu và thực hành
đúng. Phương pháp đó không ngoài Phật pháp, bằng
cách có một tư duy chân chính theo gương đức Thế
Tôn, trải qua chặng đường giác ngộ với tinh thần
tự lực và quyết tâm sống đạo đức, luôn luôn dùng
trí tuệ để cân nhắc và giải quyết mọi sự việc.
Ngoài ra, người Phật tử phải có từ tâm (metta)
và bao dung (karuna). Chính từ tâm và lòng bao
dung của đạo Phật là nền tảng của một xã hội
tiến bộ, trong đó con người được đối xử bình
đẳng với nhau, giải tỏa được nỗi khổ đau khắc
khoải của đời người như những lời dạy của đức
Phật trong “Tam Tạng Kinh” (Tipitaka) gồm cả tri
thức, đạo đức và tinh thần. Chúng ta, những
người xuất gia hay tại gia luôn luôn nhớ lời đức
Phật dạy là ánh sáng, là đuốc soi đường để chúng
ta hành trì. Có như thế mới là người con Phật
giác ngộ.
Chúng ta còn có bổn phận làm theo lời đức Phật
dạy là luôn làm công viêc bố thí, pháp thí, vô
úy thí. Vì không có công đức nào lớn nhất và
cũng không có công đức nào sánh bằng. Giảng kinh,
thuyết pháp, viết bài, viết sách nói về Phật hay
in kinh sách đem phân phát cho mọi người. Bố thí
tiền bạc, vật dụng cho những người nghèo khó,
túng quẫn, sa cơ lỡ bước…. là hạnh phúc tuyệt
vời của những người con Phật. Việc làm nầy có
giá trị và có lợi ích vô biên không có gì sánh
bằng vì đó là hoài bão và tâm nguyện của Phật tử
chúng ta.
Những lời chỉ dạy của đức Phật tuy không đi sâu
vào khoa học, triết học nhưng những luận lý cao
siêu về vũ trụ, xã hội, nhân sinh và con người
Ngài đã đi trước các học giả và các nhà khoa
học hiện đại (*).
Tóm lại, có nhiều cách định nghĩa Phật giáo là
gì? Nhưng định nghĩa cách nào chúng
ta cũng nên nhớ câu: “Tất cả vì Phật pháp, tất
cả vì chúng sinh!”. Những lời dạy của đức Phật
cách đây đã trên 2500 năm nhưng đến ngày nay
-
thế kỷ 21
-
vẫn còn hiệu lực thiết
thực.
Và những điều nầy đã được các nhà hiền triết và
các nhà tri thức đều phải công nhận đó là chân
lý. Nói một cách khác Phật giáo là một chân lý
trường tồn không có gì có thể đổi thay được.
Thích Đức Tĩnh
(*)
1- Descarte (1596-1650): Cần phải quan sát mọi
hiện tượng trên nền tảng của sự hoài nghi.
2- Spinoza (1631-1677): Chấp nhận thực thể
trường tồn.Vừa lập luận rằng tất cả những hiình
thức tồn tại đều tạm bợ nhất thời.
3- Hume (1711-1776): Phân tích phần tâm linh của
con người và kết luận rằngđó chỉ là những trạng
thái luôn luôn biến chuyển.
|
