|
TÀI NĂNG VÀ ÐỨC HẠNH
THIỆN TÀI
Tài năng và đức hạnh là mục tiêu
hướng đến để tự hoàn thiện của mỗi con người. Tài là năng lực, khả năng của
con người được biểu hiện tốt trong một lãnh vực, cũng như ta gọi làm việc
giỏi, có hiệu quả là tài. Tài, đức là cái đạo để lập thân. Những phẩm chất
tốt có nơi con người gọi là Đức, khi biểu hiện ra hành động việc làm thì mới
gọi là Hạnh. Có nhiều quan điểm bất đồng về đạo đức, song khái niệm đạo đức
đúng đắn và chân chính nhất vẫn là những phẩm chất tốt của con người, những
hành động việc làm có ích cho bản thân và nhân quần xã hội.
Ðức hạnh và tài năng là hai yếu
tố chủ yếu mà con người cần có để hoàn thiện mình. Tuy nhiên, khi xã hội
ngày càng phát triển, đời sống vật chất lên cao thì con người nghĩ rằng tài
năng là điều kiện tiên quyết quyết định mọi vấn đề. Những công trình nhà
cửa, máy móc.v.v. đều là sản phẩm của tài năng, trí tuệ. Ðó là những thành
quả của quá trình lao động và sáng tạo, nó có giá trị làm cho đời sống con
người trở nên sung mãn và thoải mái. Con người rất hãnh diện về những thành
tựu ngày nay và đã không ngần ngại mạnh dạn đưa tài năng lên vị trí hàng
đầu. Nhưng họ đã quên rằng điều cần hướng đến của mỗi con người là một đời
sống an lạc, hạnh phúc.
Thời đại ngày nay con người đã
thật sự tìm thấy hạnh phúc chưa? Nó chỉ là một cái bóng mờ không hơn không
kém. Ðời sống vật chất càng cao, nhu cầu về công việc càng nhiều. Con người
phải làm việc như một cái máy không tìm được chút thảnh thơi. Con người tiếp
xúc với máy móc nhiều hơn là tiếp xúc lẫn nhau. Họ không có thời gian để gần
gũi nhau, san xẻ tình cảm cho nhau hay trao đổi với nhau những điều cần
thiết. Con người trở nên khô khan tình người, sống máy móc và đối đãi với
nhau tệ hại. Khoa học càng phát triển, con người càng lo sợ nhiều hiểm họa.
Chiến tranh chết chóc, bệnh tật là mối đe dọa lớn nhất. Con người sống trong
nỗi lo âu thấp thỏm không an. Những nơi đang diễn ra chiến tranh, con người
sống trong nỗi kinh hoàng sợ hãi. Nguy cơ hủy diệt bởi những vũ khí tối tân
như bom hạt nhân, nguyên tử, vũ khí sinh học .v.v. là hậu quả ghê gớm nhất
của nền văn minh hiện đại.
Một đời sống vật chất dồi dào
chưa hẳn đưa đến hạnh phúc cho con người. Nó cần nhưng không có vai trò
quyết định. Hạnh phúc thật sự chỉ có khi tâm hồn an ổn; cuộc sống có niềm
vui, khi con người biết đủ. Hạnh phúc không thể xây dựng bằng lòng tham lam
không cùng tận, bằng sự sống loạn thác cuồng.
Con người nghĩ rằng có tài năng
thì có thể lấp bể vá trời, tự làm chủ bản thân, làm chủ xã hội, nắm hạnh
phúc trong tay. Con người bỏ quên đạo đức, xem nhẹ giá trị đạo đức, không
quan tâm trau giồi những phẩm chất mà một con người cần phải có. Con người
mãi chạy đuổi theo những lý tưởng ngông cuồng và dại dột để rồi làm xã hội
ngửa nghiêng, đời mình điên đảo. Càng có tài năng càng gây ra nhiều tác tệ
một khi tài năng đó không được sử dụng vào mục đích có ích cho mình và cho
nhân quần xã hội. Một người có đầu óc sắc xảo nắm giữ vị trí quan trọng
trong xã hội mà không có đạo đức thì nguy hiểm biết chừng nào. Một kẻ hành
nghề trộm cướp còn không đáng sợ, tác hại không to lớn bằng một ông giám đốc
tham lam của công và ưa ăn hối lộ, hay một kẻ nắm quyền cầm cân nảy mực mà
không công chính nghiêm minh. Nói như thế không có nghĩa là không cần phải
có tài năng. Một người ngu dốt thì cũng chẳng làm được gì, thậm chí còn có
khi vô tình trở thành kẻ phá hoại. Người không có trình độ hiểu biết, không
có tài năng thì không giúp ích được gì cho bản thân và xã hội, làm việc gì
cũng chẳng xong, nhưng người có tài mà không có đức hạnh thì sự tàn phá của
nó còn lớn hơn.
Chúng ta mỗi con người cần có đủ
đạo đức và tài năng, cũng như trong xã hội cần có những con người có đức tài
toàn vẹn. Một người có đủ tài năng và đạo đức là một người hữu dụng. Xã hội
loài người có phát triển và tồn tại vững bền hay không, con người có thực sự
tìm ra hạnh phúc cho chính mình hay không, điều đó còn tùy thuộc vào nhận
thức đúng hay sai về tài và đức. Có tài để xây dựng xã hội và có đức để bảo
vệ giữ gìn.
|
