ĂN CHAY
Phúc Trung
I.- Dẫn:
Người ta gọi ăn chay, ăn tương, ăn lạt để chỉ
cho những người theo Phật giáo Đại Thừa (Bắc
Tông), không ăn thịt, cá. Ðó là ăn chay vì lý do
tôn giáo, ngày nay người Mỹ cũng ăn chay vì lý
do sức khỏe.
II.- Vì sao Phật Tử phải ăn chay: Ðôi khi người ta gọi đạo Phật là đạo Từ Bi, người tu theo
đạo Phật để giải thoát khỏi vòng luân hồi sanh
tử, khổ đau, đem niềm vui lại để bớt khổ cho mọi
người, yêu thương mọi loại thú cầm, cùng nhau
chung sống trong hòa bình và an vui. Do đó đức
Phật dạy Phật tử phải ăn chay để tránh quả báo
xấu, để tăng trưởng lòng từ, để mọi người và thú
cầm cũng cùng nhau chung sống trong hòa bình, an
vui.
III.- Ăn chay như thế nào? Có nhiều cách
ăn chay khác nhau, nhưng nói chung chỉ ăn ngũ
cốc, rau, trái cây, không ăn thịt của thú cầm,
cá, nói chung là không ăn động vật. Các Viện sĩ
Hàn Lâm Viện Khoa Học Liên Xô có viết quyển
Thức ăn tương lai, sách nói về nghiên cứu
chế tạo thức ăn thịt, cá từ cây cỏ, nó cũng là
thức ăn chay sau nầy.
Năm thứ là hành, hẹ, tỏi, nén, hưng cừ gọi
là ngũ vị tân, người ăn chay trường cũng không
ăn vì chúng có chất kích thích dục vọng. Theo
cách ăn chay của Âu Mỹ, người ta có thể uống sữa
tươi hay sữa hộp, có thể ăn Bơ hay Phó mát vì
chúng làm từ sữa, có thể ăn hột gà công nghiệp (
gà không có trống, tức là không có sự sống ).
Phật giáo Nguyên Thuỷ (Nam Tông), tu sĩ ăn
thịt cá theo Ngũ tịnh nhục: 1) Thịt ăn không
thấy người giết. 2) Thịt ăn mà mình không nghe
tiếng con vật kêu khi bị giết. 3) Thịt ăn mà
mình không nghi người ta giết cho mình ăn. 4)
Thịt con vật tự chết. 5) Thịt con thú khác ăn
còn dư.
Người ta chia ăn chay làm hai loại: Ăn chay
trường và ăn chay kỳ.
- Ăn chay trường: là ngày nào cũng ăn chay.
- Ăn chay kỳ: Có nhiều cách:
* Nhị trai: Mỗi tháng ăn 2 ngày là
Mồng Một và ngày Rằm. Ngày xưa không có lịch,
đặt ra cách ăn 2 ngày vào ngày trăng tròn (ngày
Vọng: ngày Rằm) và ngày không trăng (ngày Sóc:
mồng một).
* Tứ trai: Mỗi tháng ăn 4 ngày là Mồng
Một, 14, Rằm, 30 (tháng thiếu 29).
* Lục trai: Mỗi tháng ăn 6 ngày là
Mồng Một, 8, 14, Rằm, 23, 30 (tháng thiếu 29).
*
Thập trai: Mỗi tháng ăn 10 ngày là Mồng Một, 8,
14, Rằm, 18, 23, 24, 28, 29, 30 (tháng thiếu 27,
28, 29).
*
Nhất nguyệt trai: Ăn chay trọn tháng Giêng hay
tháng Bảy.
*
Tam nguyệt trai: Ăn chay trọn tháng Giêng,
tháng Bảy và tháng Mười.
IV.-Những ngộ nhận về
ăn chay:
Ngộ nhận thứ nhất: Ăn chay khó, nhiều người Phật
tử muốn ăn chay, mỗi tháng 2 hay 4 ngày, nhưng
đến ngày ăn chay thấy khó ăn quá, đến đêm đói
bụng khó ngủ, trông chờ mau qua khỏi 12 giờ đêm
để ăn mặn, vì bụng đói lại thèm ăn. Có nhiều
nguyên nhân, một là ăn chay dễ tiêu cho nên mau
đói, hai là người ta nghĩ chỉ ăn 1 hay 2 ngày
nên nấu nướng thức ăn qua loa (thường chưa biết
nấu món ăn chay), do đó người ăn không ngon
miệng, cả hai nguyên nhân tạo cho sự ăn chay khó.
Ðề nghị người biết nấu món ăn chay đừng giấu
nghề hãy hướng dẫn, phổ biến cách nấu các món ăn
ngon, nhờ đó người ta ăn được mình cũng có phước,
quý vị nội trợ nên học hỏi cách nấu vài món chay
cho ngon miệng, mỗi ngày ăn chay nên nấu vài món
khác nhau, người ăn chay sẽ dễ ăn hơn. Ngày nay,
người Mỹ ăn chay cũng nhiều, các chợ ở Mỹ như:
Wal-Mart, Kroger, Value Market đều có bán thức
ăn chay làm từ đậu nành, bắp, súp chay (Vegeterian),
hambeger chay, pizza chay..., ngoài rau, cải chợ
Mỹ cũng bán giá, đậu hũ tươi, đậu hũ chiên, ở
các chợ hay xe thực phẩm Việt Nam có bán những
hộp kho chay, mì căn kho chay, mì gói chay, phở
chay... rất dễ cho người ăn chay.
Ngộ nhận thứ hai: Ăn chay mất sức khỏe vì thiếu
chất dinh dưỡng, ngộ nhận nầy phát xuất do những
người ăn chay trường gây ra, nhiều người cho
rằng tu là tiết dục, ăn uống giản dị cũng nhằm
mục đích đó, chẳng hạn chỉ ăn cơm với muối xả,
ăn cơm với muối mè, ăn cơm với muối tiêu, ăn cơm
với muối đậu (đậu phộng), ăn cơm với tương hột,
ăn cơm với chao, toàn là những thức ăn thiếu
dinh dưỡng, đôi khi có thêm canh rau dền, rau
muống, bò ngót, bắp cải luộc. Ăn chay rất đạm
bạc như thế, lâu ngày đương nhiên thiếu chất
dinh dưỡng, sanh ra bệnh tật, từ đó người khác
cho rằng ăn chay mất sức khoẻ. Người ăn chay
trường cần phải có quan niệm ăn chay là để tránh
nghiệp sát sanh, vậy phải ăn cho đủ chất bổ
dưỡng, thân thể có khỏe mạnh chúng ta mới dùng
nó để làm phương tiện tu học, chúng ta không
chìu cho thân thể nầy ăn sung, mặc sướng, ngủ kỹ
nhưng không thể không nuôi dưỡng nó. Nếu chúng
ta chịu khó nấu ăn với những món giàu chất dinh
dưỡng như đậu hũ tươi hay chiên, tàu hũ ky, giá,
các thứ đậu, rau muống, nấm rơm tươi, khô hay
nấm đông cô, rau cải.
Ngộ nhận thứ ba: Ăn chay trường khó, thật ra thì
không khó, đừng bao giờ nghĩ rằng nấu tạm bợ, ăn
qua loa như vậy làm cho người ăn chay trường khó
ăn, nếu trong gia đình có hai ba người hoặc cả
gia đình ăn chay thì dễ dàng hơn, khó không phải
vì ăn mà khó vì sự nấu nướng thức ăn gây ra.
V.- Những điều nên tránh: Người ăn chay
trường nên tránh những điều sau đây:
1.- Không nên kiêu mạn: Vì tránh nghiệp
xấu, vì lòng từ với chúng sinh nên mới ăn chay,
đó cũng là cái duyên lành, không nên cho là ta
hay ta giỏi ta tinh tấn hơn mọi người, coi rẻ
người chưa ăn chay sẽ gây ác cảm với người khác
và làm tổn đức của mình.
2.- Không nên ép xác: Không nên ăn quá
kiêng khem, phải ăn cho đủ chất dinh dưỡng, nhất
là nên ăn các thứ rau, đậu, giá, đậu hũ và mì
căng. Khi đi máy bay, lúc mua vé hãy bảo cho họ
biết mình ăn chay, họ sẽ lo thức ăn chay cho
mình.
3.- Không nên giả mặn: Tránh làm những
món ăn như nắn thành hình con chim, gà, vịt hay
thịt bò, thịt heo... làm như vậy chẳng khác nào
gợi cho người ta nhớ món ăn mặn.
4.- Không nên gây khó khăn cho người khác:
Ði đám tiệc hay đến nhà người khác, nếu người ta
không biết trước để chuẩn bị món ăn chay, thì cứ
ăn tạm với những thức ăn có thể ăn được như rau
cải, dưa leo, nước tương. Không nên làm cho gia
chủ thấy khó chịu vì không tiếp đãi được mình
như ý muốn.
VI.- Lợi ích ăn chay: Những người ăn chay
vốn là những người đã tu, nhưng nhờ ăn chay tánh
tình sẽ hiền lành đối với mọi người, mọi loài,
được mọi người thương yêu và kính trọng. Nếu có
nhiều người ăn chay tức nhiên sẽ có nhiều người
ăn lành ở hiền, xã hội được tốt đẹp, thế giới
được hòa bình, an vui.
VII.- Kết Luận: Người cư sĩ muốn tu cho
rốt ráo, ngoài pháp môn tu tập cho tâm được
thanh tịnh để trí huệ phát sinh, cần phải ăn
chay để thực hành hạnh Từ bi của mình, ăn chay
cũng giúp cho mình thay đổi thể xác đương nhiên
nó sẽ thay đổi tánh tình, giúp cho đường học đạo
ngày càng tinh tấn.
Xin mượn lời kết của các tác giả Thức ăn
tương lai:
"Thuận
lợi thứ ba... về ý nghĩa không phải là thuận lợi
cuối cùng, đó là về đạo lý. Ăn thịt, chúng ta
buộc phải giết hàng triệu bò, cừu, lợn, ngỗng,
vịt, gà, tạo ra hàng nghìn, hàng nghìn người
lạnh lùng trước sự đổ máu, ......Và điều đó rất
không phù hợp với sự giáo dục tình yêu thiên
nhiên, lòng tốt, lòng nhân ái."
Sách tham khảo:
HT Thích Thiện Hoa, Phật Học Phổ Thông,
Khóa I & 2, THPGTPHCM, Việt Nam, 1989
A.N.NEXMÊIANÔP,
V.M.BÊLICÔP, Thức ăn tương lai,
NXBGDHN, Hà Nội, Việt Nam, 1989
|