|
THIÊN LÝ MÃ
DIỆU TRÂN
Một thi sỹ Trung Hoa có nói: “Nơi
dấu chân đoàn chiến mã hung hãn, ào ạt băng qua, nơi đó, mười năm sau cỏ
chưa thể mọc và gió còn tanh mùi máu!”
Mỗi lần nhớ tới câu nói này, tôi lại
nghĩ đến con ngựa già đã đưa Ngài Huyền Trang đi thỉnh kinh.
Nơi đoàn ngựa chiến băng qua, dư vị
tang thương chết chóc khiến gió hôi tanh, cỏ chẳng mọc, thì dặm trường thiên
lý mà con ngựa già đưa người phát đại nguyện đi thỉnh kinh để trao truyền
lời Phật dạy tới nhân gian khắp cõi, dặm trường đó, chẳng phải chỉ mười năm,
mà trăm năm, ngàn năm, đời này, đời sau, muôn đời sau nữa, chắc hẳn gió còn
thơm ngát hương chiên-đàn, cát còn lóng lánh kim cương, sông suối còn ngọt
ngào Ba-la-mật.
Tôi không thích những nhân vật và
những tình tiết thần thông xoay quanh câu chuyện này nên chưa bao giờ thực
sự cầm một cuốn sách nào viết về giai thoại lịch sử cực kỳ quan trọng mà vị
pháp sư đời nhà Đường đã làm nên. Nhưng tôi lại rất muốn biết về con đường
gian nan, hiểm nguy cùng cực mà Thầy Huyền Trang đã trải qua khi vượt sa mạc
Qua Bích mênh mông khắc nghiệt dài hơn 800 dặm. Sa mạc đó, trên trời không
chim bay, dưới đất không thú chạy, không cây, không nước, không một dấu hiệu
của sự sống.
Trong gia đình tôi, từ cha mẹ, cho
tới anh chị em, ai cũng say mê những bộ truyện kiếm hiệp của Kim Dung và ai
cũng đã từng đọc qua Tây Du Ký. Mỗi người, bị mỗi câu chuyện đó lôi cuốn ở
mỗi giai thoại, mỗi khía cạnh khác nhau nên những bữa cơm tối, chỉ cần ai đó
nói lên truyện nào là thành ngay những “đại hội bất thường” sôi nổi.
Tôi lõm bõm biết đến những nhân vật
lừng danh của Kim Dung như Vô Kỵ, Triệu Minh, Chu Chỉ Nhược, Tạ Tốn, những
môn phái hắc bạch trong chốn giang hồ, là do ngồi dự khán những đại hội đó
chứ chẳng thể nhớ được ai bạn, ai thù, ai thiện, ai ác, ai ở bộ truyện nào.
Cũng thế, tôi biết về sự tích Ngài
Huyền Trang đi thỉnh kinh là do các “diễn giả không chuyên nghiệp” trình bày.
Nhưng vì đã rắp tâm chỉ ghi nhận những gì muốn biết và loại bỏ ngay những gì
không thích biết nên tôi cũng đã tự phác họa cho mình một bức tranh về sự
kiện lịch sử này. Bức tranh hình thành do góp nhặt những lời kể chủ quan của
thành phần gia đình nên tất nhiên sẽ có những chi tiết đúng với người này mà
sai với người kia. Xin vị nào đọc tới bài này đừng quá nghiêm khắc với chi
tiết. Nếu không đúng ý mình nghĩ thì xin xem như …. thần thông biến hóa ra
như thế.
Tôi ghi nhận được nhiều tình tiết
nhất là từ cha tôi, những tình tiết không có Tôn Ngộ Không, Trư Bát Giới đại
náo vào. Ngài Huyền Trang xuất gia ở đâu, lúc bao nhiêu tuổi thì cha không
rõ, nhưng những địa danh mà Ngài bôn ba cầu đạo thì cha biết có vẻ tường tận
lắm. Ngài là một người cầu học tận gốc, cầu biết tận ngọn chứ không phải học
để làm dáng trí thức. Nên ở Xuyên Đông, Xuyên Tây, Ngài tìm đến các danh sư
mà không ai giúp Ngài thỏa mãn những khúc mắc, bèn lặn lội qua Sơn Đông, Hồ
Bắc, miệt mài khắp các tỉnh miền Bắc Trung Quốc mà càng đi, lòng càng khắc
khoải, khổ đau. Chẳng lẽ khắp trong thiên hạ không tìm ra minh sư ư?
Khi ấy, Ngài chợt nhận ra rằng đa số
chư Tăng, trí thức, chưa thấu triệt lẽ đạo vì kinh điển lưu hành quá ít.
Phần phiên dịch lại nhiều sai sót, khó hiểu. Từ nhận xét này, Ngài Huyền
Trang đã nảy ý định tới Ấn Độ thỉnh kinh, vì nơi đó là gốc phát sinh Đạo
Phật, nơi Đức Thế Tôn thành đạo và lập tăng đoàn đầu tiên hoằng pháp. Nơi đó
mới có hy vọng còn giữ những văn kinh bản gốc. Nhưng thời đó, ý định Tây-du
của Ngài Huyền Trang là hoang đường, là điều không tưởng vì đường từ Trung
Hoa sang Ấn Độ quá xa xôi, hiểm trở, không có một phương tiện tương đối an
toàn nào có thể thực hiện được chuyến đi. Chưa kể, dù có tới đích thì hy
vọng đạt được sở nguyện cũng chỉ mơ hồ vì biết có ai còn đủ quan tâm gìn giữ
kho tàng kinh điển xưa không? Ấy thế mà dũng mãnh phát tâm không hề lay
chuyển. Ngài âm thầm hoạch định lộ trình và thấy rõ đường xa vạn dặm đó
không đoạn nào thiếu hiểm trở, gian nguy, thú rừng, cướp bóc …. Kinh hoàng
nhất là phải vượt qua một sa mạc dài tới 800 dặm mà chỉ có bão cát mịt mù
ngày đêm, nơi từng vùi xác bao người, ngựa muốn thử sức với khắc nghiệt
thiên nhiên.
Để chuẩn bị cho chuyến đi gian khổ,
Ngài đã lập nguyện nhịn ăn, nhịn uống, giãi gió dầm sương, luyện thân tâm
thành sắt thép. Cuối cùng, Ngài quyết khởi hành từ tỉnh Lương Châu vì nơi đó
giáp ranh đường về miền Tây Ấn Độ. Khi đó Ngài Huyền Trang vừa ba mươi bốn
tuổi.
Chính tại tỉnh Lương Châu này, Ngài
gặp một người lái buôn bản xứ, cốt cách đạo mạo, nghiêm minh khiến vừa gặp,
Ngài đã sanh lòng tin yêu nên không ngần ngại thổ lộ ý nguyện của mình. Cũng
chính nơi đây, Ngài có được bạn đồng hành, giúp Ngài thực hành tâm nguyện.
Bạn đồng hành rất quan trọng đó là con ngựa già của người bản xứ.
Tất cả những gì tôi được nghe, được
biết về dặm trường thiên lý thỉnh kinh của Ngài Huyền Trang, đối với tôi,
quan trọng nhất, cảm động nhất, mầu nhiệm nhất, là ở thời điểm này. Nhưng
bất nhẫn thay, đại đa số những tác giả viết về Đường Tam Tạng thỉnh kinh,
tới đây, đều lướt qua, để thêm vào đó những diễn viên thần thông dị hợm.
Bằng cớ là những điều tôi cóp nhặt được qua nhiều lời kể, đều không có gì
đáng lưu lại ở giai đoạn này.
Khi tới Lương Châu ít lâu, con ngựa
của Ngài Huyền Trang không quen thủy thổ, bệnh mà chết. Ngài phải tìm mua
con ngựa khác. Ấy thế mà khi gặp, và thổ lộ tâm tư với người lái buôn bản
xứ, ông ta trầm tư giây lát rồi đề nghị đổi con ngựa già của mình lấy con
ngựa trẻ trung, tốt đẹp mà Ngài Huyền Trang đang dùng. Ông ta thưa Ngài
rằng, Ngài cần con ngựa già này vì nó rất thuộc đường tới phương Tây, nhất
là, đã từng chở hàng hóa vượt sa mạc nắng cháy, đã quen dầu giãi tuyết sương
nên tuy già mà vẫn khỏe, chứ chú ngựa non sáo đá đẹp đẽ kia không vượt nổi
10 dặm sa mạc gió cát đâu, nói gì 800 dặm. Đối với người lái buôn bản xứ,
chắc chắn con ngựa già quen đường này quý gấp bội hơn con ngựa non đẹp đẽ
kia. Vậy mà sao ông ta sẵn lòng đổi cho một người xa lạ chỉ vừa tình cờ gặp,
khi người ấy thổ lộ muốn đi về phương Tây? Có ai nhìn thấy sự cảm thông kỳ
diệu giữa hai tấm lòng này không? Sự kỳ diệu đó có phải chỉ là ngẫu nhiên
đời-thường, hay đó chính là “Sự cảm thông không thể nghĩ bàn”?
Chưa hết đâu. Sự kỳ diệu này chỉ là
mở đầu của bao nhiêu mầu nhiệm mà người đó, ngựa đó đã cùng nhau chia sẻ
trên dặm trường hung hiểm. Với lương khô và những túi da đựng nước đeo trên
yên, người và ngựa vượt qua bao đồng cỏ, bao đồn canh, bao hiểm nguy rình
rập, bao phen tưởng như thấy Diêm Vương, nhưng chưa quỵ thì cứ nhắm suối Dã
Mã ở hướng tây mà đi. Ngày đi, đêm nghỉ rồi cũng tới ranh giới sa mạc tử
thần. Không chút nao núng, con ngựa già băng băng lao vào sa mạc. Hai mươi
dặm, ba mươi dặm, năm mươi dặm… Nhưng rồi, gió bỗng nổi lên, cát khắp phía
mịt mù, cuồng lốc như muốn cuốn thốc cả đại địa. Ngựa, chắc đã từng trải qua
như thế; còn người, thì thân tâm đã chuẩn bị cho thử thách này nên bão cát
cuồng phong không ngăn được quyết tâm của người và ngựa. Đi suốt năm ngày
như thế, thì cả hai đều mệt lả. Túi da đựng nước đã văng đi đâu mất và
phương hướng thì mù tăm, bất định. Trên sa mạc mà lạc đường, không nước thì
cái chết đã đâu đây.
“Nam Mô Cứu Khổ Cứu Nạn Quan
Thế Âm Bồ Tát, nếu thân tâm và trí tuệ của kẻ phàm phu này còn làm được gì
lợi ích chúng sanh thì xin ân đức Bồ Tát gia hộ cho con.”Chỉ một lời
nguyện thành tâm, bão cát chợt dịu lại, và cơn gió mát từ đâu thoảng tới
khiến người và ngựa đều choàng tỉnh. Cả hai gắng gượng lần mò đi thêm một
đoạn đường ngắn nữa thì con ngựa già bỗng hí vang. Nó vừa nhận ra một lối
mòn quen thuộc. Vừa tiếp tục hí, nó vừa phi nước đại vào lối mòn đó. Không
bao lâu, Ngài Huyền Trang nghe thấy âm thanh róc rách của giòng suối ngọt,
như nhạc trời đang tấu những khúc nhạc hồi sinh.
Suối kia rồi!
Ôi là mát!
Ôi là trong!
Bạch-mã yêu quý ơi! Hãy xuống uống
đi! Hãy uống cho no nê! Hãy tạ ơn Bồ Tát Quan Thế Âm! Hãy uống đi! Ta cũng
đang uống nước Cam-Lồ đây! Hãy uống đi, rồi cùng ta ngủ một giấc cho say!
Bạch-mã ơi! Hãy ngủ cho say để khi ánh dương vừa rạng, chúng ta sẽ nhắm
hướng nước Y-Ngô mà tới. Chắc Bạch-mã đã biết rằng, qua khỏi được sa mạc
kinh hoàng này là biên giới Y-Ngô, từ đó, chúng ta dễ dàng đến Cao-Xương,
sang Khuất-Chi, qua Đột-Quyết. Chúng ta sẽ vượt Hy Mã Lạp Sơn và sẽ thấy
biên giới Ấn Độ. Chư Phật, Chư Bồ-Tát sẽ hộ trì chúng ta thỉnh được kinh
điển, làm bản đồ cho khắp cõi chúng sanh tìm về đường Giác Ngộ, giải thoát.
Có lẽ, khi con ngựa già nhớ ra đường, tìm
được giòng suối cứu tinh thì Ngài Huyền Trang đã vô cùng hoan hỷ như thế.
Nhưng khi tôi hỏi cha, là Ngài Huyền Trang vượt được sa mạc, đến nước Y-Ngô
rồi sao, thì cha tôi vui vẻ, giơ cả hai tay lên trời mà nói rằng:
-Ồ, tới đây là “Qua cơn bỉ cực tới
hồi thái lai rồi”. Từ đây, Ngài Huyền Trang đi qua nước nào cũng được vua
nước đó trọng đãi và tặng bạc vàng, thực phẩm, lụa là, nhiều không biết bao
nhiêu mà kể, vì hạnh nguyện vĩ đại của Ngài đã được nhân gian truyền nhau,
xôn xao từ xứ này sang xứ kia. Có cả những nước muốn giữ Ngài ở lại không
được, vua nước đó sai quan quân tiễn Ngài bằng từng đàn ngựa quý. Ngài ở bên
phương tây đến hơn 17 năm, sưu tập được hơn 600 bộ kinh cùng rất nhiều bảo
vật từ thời Đức Phật tại thế. Khi trở về nước, Ngài lập tức bắt tay vào việc
phiên dịch, miệt mài gần 20 năm và hoàn tất được 75 bộ kinh đồ sộ. Ngài đã
đạt thành đại nguyện và trở thành vĩ nhân vì sự đóng góp lớn lao đó cho Phật
Giáo.
Tôi cũng được nghe từ thầy, cô, từ
bạn bè về thành quả cực kỳ tốt đẹp, vinh hiển đó. Nhưng tôi đã không thể
không hỏi cha về một chi tiết mà hình như không ai nhắc tới. Đó là bạn đồng
hành trên đoạn đường gian khổ nhất với Ngài. Tôi hỏi cha rằng:
-Thế, còn con ngựa già đã cùng Ngài
Huyền Trang vượt dặm trường thiên lý gian nguy thì sao? Sau khi được tặng
biết bao ngựa quý thì Ngài có còn cưỡi con ngựa già đó mà đi tiếp hay không?
Cha tôi mở to mắt, nhìn sững tôi.
Có lẽ cha không hề nghĩ đến điều đó.
Có lẽ chẳng ai nghĩ đến điều đó.
Chẳng ai nghĩ đến bạn đồng hành tận
tụy đó của Ngài Huyền Trang.
Chẳng ai quán chiếu rằng, nếu cơ
duyên mầu nhiệm không xảy ra để người đó gặp được ngựa đó, thì có lẽ đại
nguyện của người khó mà thành tựu.
Vậy mà, qua cơn bỉ cực, con ngựa già
lặng lẽ dừng vó nơi đâu, không ai nhắc tới.
Với tâm từ bi, tôi chắc Ngài Huyền
Trang đã giao nó cho một người nhân ái nào, dặn dò chăm sóc nó chu đáo, cho
nó được nghỉ ngơi, nhàn hạ lúc tuổi già. Không hiểu sao, tôi tin như thế.
Nhưng còn tấm lòng bạch-mã?
Chắc gì nó muốn nghỉ ngơi khi phải xa
người mà nó kính yêu, ngưỡng phục. Thơ thẩn ra vào nơi chuồng đẹp, cỏ tươi,
nó thường nhớ về cơn bão cát, tưởng đã chôn vùi một kiếp. Nhưng lạ lùng thay,
chỉ một tiếng niệm Quan Âm mà gió đã ngừng, trăng đã sáng. Nó làm sao quên
được giây phút nhiệm mầu ấy, giây phút như lằn chớp nhưng đủ cho nó mơ hồ
thoáng thấy kiếp sau.
Kiếp đó, nó mặc áo phấn tảo, chân
trần, ôm bình bát thong dong tự tại đi giữa bao chốn bụi.
Kiếp đó, nó hoan hỷ rao giảng bao
công trình mà người vừa cùng nó vượt hiểm nguy đã gom về được.
Nó rất an tâm chờ chuyển hóa, luân
hồi. Nhưng nhớ cố nhân, đã nhiều đêm trăng sáng, nó ngước nhìn trời mà hí
lên lời hoài vọng:
“Thảng như con ngựa già vô dụng
Chủ bỏ ngoài trăng,
Đứng một mình!”(*)
Như-Thị-Am, Đinh Hợi
(*) Thơ Tô Thùy Yên
|
