|
HẠNH PHÚC
Minh Niệm
Hạnh phúc luôn có mặt
Ta đã có hạnh phúc chưa hay
vẫn đang đi tìm với hai bàn tay trắng? Có phải
ta nghĩ hạnh phúc là một cái gì đó rất lớn lao
và đang ở rất xa trong tương lai, hay có thể nằm
ở cuối con đường mà ta đang từng bước đi tới.
Coi chừng ta lầm rồi đấy. Hạnh phúc rất giản dị
và luôn có mặt trong giây phúc hiện tại, ngay
bây giờ và ở đây. Vấn đề là ta có biết nó đang
có mặt như thế nào và biết cách tiếp nhận hay
không thôi.
Ta đã từng quan niệm hạnh
phúc là gì? Có phải là được sống trong những
điều kiện tiện nghi như ăn uống đầy đủ, tiêu xài
thoải mái, nhà cửa khang trang, công việc thuận
lợi, thương yêu chiều chuộng, con cái ngoan hiền,
bạn bè thân thiện… Những tiện nghi đó đem lại
cho ta một cảm giác thoải mái, dễ chịu, thích
thú, sung sướng nên ta nghĩ rằng mình có hạnh
phúc. Định nghĩa này hầu hết mọi người công nhận.
Cái cảm giác mà ta vừa diễn đạt là hạnh phúc có
tên gọi riêng là lạc thọ.
Nhưng có khi ta đang sống
trong những điều kiện rất thuận lợi, không có
vấn đề gì phải bận lòng sầu khổ, hoặc chỉ có
chút đỉnh khó khăn thôi thì lẽ ra ta phải có
hạnh phúc chứ, sao vẫn than van số phận hay kêu
ca cuộc đời hoài vậy? Cho nên phải có ý thức về
những gì ta đang có chính là điều kiện của hạnh
phúc thì ta mới có hạnh phúc được.
Cũng như nhìn những đứa bé
đang nô đùa rất hồn nhiên, không tiếc nuối quá
khứ cũng không lo lắng chuyện tương lai, ta nghĩ
chắc các em đó đang hạnh phúc lắm. Nhưng liệu
các em có biết điều đó không, hay chỉ khi nào
lớn lên và đánh mất cái thiên đường đó rồi các
em mới nhận ra mình đã từng sống trong hạnh phúc?
Ta có đang ở trong thiên
đường không? Thiên đường của ta là gì? Thiên
đường hạnh phúc, cái cảm giác ngọt ngào và êm
dịu ấy thì ai cũng có cả. Đó là một sự thật rất
rõ ràng, chỉ cần một chút ý thức là ta có thể
tiếp xúc ngay. Nhớ lại những lần bị đau bao tử,
không ăn uống được hay không làm việc gì được đã
đành, mà cảm giác đau thắt ấy thật khó chịu. Lúc
ấy ta quả quyết rằng không có cái khổ nào bằng
đau bao tử.
Nhưng trước đó vài giờ ta có
biết mình rất hạnh phúc vì không bị chứng đau
bao tử hành hạ không? Rõ ràng là không hề có, vì
ta phải lo bao nhiêu chuyện to tát trên đời, hơi
sức đâu mà nghĩ tới những cái cỏn con như vậy.
Song chính những cái cỏn con ấy đã khiến ta phải
khổ sở và gác lại bao điều to tát. Và khi trải
qua từng giờ phúc trong cơn vật vã ấy ta mới
nghiệm ra rằng không đau bao tử cũng là một điều
kiện hạnh phúc.
Hãy thử suy ngẫm về những
điều kiện hạnh phúc mà ta đang có, phải chăng
nhiều hơn ta tưởng tượng không?
Chỉ
cần liên tưởng tới hình ảnh của những em bé mồ
côi, những em bé chết đói hay tật nguyền đang có
mặt khắp nơi trên thế giới thì ta đã thấy mình
hạnh phúc tới chừng nào rồi. Những em bé đó phải
đi bằng đôi tay hay lấy thức ăn bằng đôi chân,
hoặc chưa từng nhìn thấy bầu trời xanh hay tiếng
chim hót, hoặc cũng chưa một lần nào được chăm
sóc ân cần từ bàn tay của những người thân trong
gia đình hay bạn bè.
Còn ta, ta đang sở hữu quá
nhiều thứ. Ta có đôi mắt sáng ngời, đôi chân
vững chắc, đôi tay tháo vát, giọng nói trong
trẻo, trái tim khỏe mạnh, năng lượng sống tuôn
tràn, tương lai rực rỡ chào đón… Ta không bị
vướng vào chứng bệnh nan y nào về thể chất, cũng
không lâm vào tình trạng khủng hoảng điên cuồng
vì thiên tai hay tai nạn do con người gây ra. Ta
đang có cơ ngơi ổn định, công việc thuận lợi,
tài năng phát triển. Ta cũng đang đầm ấm với gia
đình, được người thương quan tâm chìu chuộng.
Những điều đơn cử ra đây chỉ
là một phần rất nhỏ so với những điều kiện hạnh
phúc quá lớn mà ta đang sở hữu. Nếu không được
nhắc nhở, ta cũng không ngờ mình giàu có như vậy,
một gia tài hạnh phúc đã từng được ta nâng niu
và cũng đã từng bị ta ném vào bóng tối lãng quên
để tiếp tục đuổi theo những đối tượng hấp dẫn
khác trong tương lai.
Hạnh phúc bị lãng quên
Có thể diễn đạt hành trình đi
tìm hạnh phúc của chúng ta bằng cái trục ngang
với rất nhiều điểm đến. Ta hãy chọn khởi điểm là
A và điểm đến là B. B có thể là nguyện vọng lấy
được chứng chỉ Master. Nhưng đến B rồi cũng thấy
thường thôi, chưa phải là hạnh phúc nên ta sốt
ruột muốn đến thử C, lấy được người mình thương
mới thật sự là hạnh phúc. Nhưng sau đó không lâu
ta bỗng phát hiện hình như còn thiếu một vài
điều kiện quan trọng nữa mới nắm được hạnh phúc,
phải có một đứa con xinh xắn mới gọi là mái ấm
gia đình, nên ta đã hy vọng ở D.
Rồi ta vẫn chưa an tâm, tiếp
tục đặt ra những điều kiện hạnh phúc mà mình cần
phải đạt cho bằng được như là sở hữu một căn nhà
khang trang rộng lớn, một chiếc xe hơi đời mới
nhất, một trương mục khá nhiều tiền, một địa vị
có nhiều quyền lực mà bạn bè đều kính nể… thì
mới bảo đảm cho hạnh phúc bền vững.
Cứ thế ta tiếp tục lao như
điên đi về E, F, G… và ở mỗi điểm ta chỉ cảm
nhận được giá trị hạnh phúc rất ngắn ngủi. Chừng
vài tuần hoặc vài tháng sau ta lại khát khao đến
những điều kiện hạnh phúc khác. Đôi khi ta còn
nghĩ biết đâu hạnh phúc thật sự chỉ nằm ở cuối
trục ngang này không chừng.
Ô hay!
Cuối trục ngang này là cuối cuộc đời ta rồi đây.
Ai dám bảo đến đoạn cuối đời ta mới có thể chạm
tay tới cái giá trị thiêng liêng của hạnh phúc
kia chứ. Nhưng nếu quả thật như vậy thì uổng phí
cho cả kiếp người không ngừng phấn đấu và tân
tụy với cuộc sống mà chỉ hưởng hạnh phúc trong
khoảnh khắc ngắn ngủi thế thôi sao?
Thật ra hạnh phúc đều có mặt
ở A, B, C hay D, E, F cho đến X, Y, Z nữa, và
giá trị hạnh phúc ở mọi nơi mọi lúc đều giống
như nhau về phương diện bản chất, nghĩa là
A=B=C…=Z. Nhưng làm sao ta biết được điều này
khi động cơ bỏ hình bắt bóng luôn thúc đẩy ta
lao tới trước như một thói quen truyền kiếp rất
con người?
Chính vì kẹt vào những ước mơ
chưa đạt được nên ta không thể thừa hưởng những
hạnh phúc lớn lao mà ta đang có. Liệu ta có chắc
khi những ước mơ kia thực hiện xong là ta sẽ
hoàn toàn hạnh phúc không? Ta chỉ tiên đoán thôi,
vì một năm nay hay hai năm về trước chẳng phải
ta cũng đã từng có những điều ước, và hầu hết
những điều ước ấy đều đã thành tựu sao ta vẫn
không có hạnh phúc? Thế mà ta vẫn tiếp tục ước
mơ, tiếp tục hy vọng như chưa từng biết gì về
hạnh phúc.
Nếu ta không biết cái gì làm
cho ta hạnh phúc trong hiện tại, thì làm sao ta
có thể biết được cái gì làm cho ta hạnh phúc
trong tương lai?
Vậy ta có cần ước thêm nữa
hay không hay nên quay về tiếp nhận những gì
mình đang có và bằng lòng với nó, như thế may ra
ta mới biết được hương vị thật sự của hạnh phúc.
Khi nhận ra được giá trị hạnh phúc của mình đã
sẵn có thì ta sẽ biết mình nên làm gì và không
nên làm gì để hết lòng giữ gìn, không vì chút
cảm xúc nhất thời đam mê mà đánh đổi giá trị
hạnh phúc.
Chỉ khi nào nắm được hạnh
phúc thật sự trong tầm tay, ta mới có thể làm
cho người khác hạnh phúc một cách chín chắn được.
Hãy thử lấy ra một tờ giấy để ghi xuống những
điều kiện hạnh phúc mà ta đang sở hữu. Chắn chắn
một tờ giấy sẽ không đủ, vì càng nhìn lại thì ta
càng phát hiện có tới trăm ngàn thứ quý giá
trong ta mà từ lâu ta đã bỏ quên. Hạnh phúc có
sẵn mà không cảm nhận được là một loại cảm xúc
trung tính, một trạng thái bình thường hóa những
phẩm chất cảm xúc khi thiếu đi sự mạnh mẽ của
nhận thức. Ta thường gọi nó là xả thọ.
Chính cái cảm xúc bị bão hòa
ấy khiến cho ta mau nhàm chán những gì mình đang
có, đánh mất niềm tin những thứ có thể mang lại
hạnh phúc như nó đã từng thể hiện trong quá khứ.
Ta lại tiếp tục giẫm đạp lên hạnh phúc để đi tìm
hạnh phúc. Tuy bị bỏ rơi những khả năng linh
động của những điều kiện hạnh phúc vẫn còn đó,
chỉ cần trở về tiếp xúc và nuôi dưỡng thì nó sẽ
bừng dậy và tràn lan trên tâm hồn ta.
Do lãng quên mà ta đã để cho
“lạc thọ” biến thành “xả thọ”, nhưng nhờ ánh
sáng tỉnh thức đã khiến cho chúng phục hồi trở
lại chức năng “lạc thọ” của mình. Và khi phát
hiện ra những điều kiện hạnh phúc của ta thật
quá nhiều và quá gần gũi, thế nào ta cũng ngỡ
ngàng thốt lên: Trời ơi, tôi là kẻ hạnh phúc
nhất trên đời!
Nhưng trong chúng ta có mấy
kẻ thốt lên được câu nói đó, hầu hết mọi người
chỉ biết mình hạnh phúc sau một cơn nguy biến,
một tai nạn chạm mặt với tử thần, hay một cuộc
phân kỳ tưởng chừng không bao giờ gặp lại; còn
không, họ vẫn miệt mài rong ruổi đi tìm hạnh
phúc như chú ngựa hoang phi nước đại hướng về
dãy đồi hấp dẫn xa tít tận chân trời.
Để đến khi mỏi vó chùn chân,
ngựa hoang đang dừng lại trên thảm cỏ xanh non
và dòng suối mát trong, chợt nghe lòng dâng lên
một cảm giác bình an và ấm áp quen thuộc. Ngựa
hoang giật mình nhận ra hương vị của hạnh phúc
chính là đây, sao mình khờ dại giẫm đạp lên nó
mỗi ngày để đi tìm trong viễn cảnh?
Nhưng ngựa hoang sẽ dừng bước
giang hồ để chấp nhận sống sâu sắc trong hiện
tại, hay sẽ ngậm ngùi tiếc nuối khi nhìn lại
đoạn đường hoang phí đã qua, hoặc sẽ tiếp tục
hăng hái lao tới tương lai để đi tìm hạnh phúc
sau khi đã hồi phục?
Ý thức được điều kiện hạnh
phúc chỉ có trong giây phút hiện tại nên không
còn chạy ngược chạy xuôi tìm kiếm đã là một bước
đi đáng kể, nhưng giữ vững ý thức đó không để
cho mãnh lực hấp dẫn phía trước lôi kéo thì
không phải dễ, phải có khả năng và phương pháp
nuôi dưỡng cụ thể, chứ chỉ có mỗi ý chí thôi thì
không đủ.
Cho nên không phải bất kỳ ai
đến đoạn cuối cuộc đời cũng chưa hề biết được bộ
mặt của hạnh phúc. Có thể họ đã từng sống trong
hạnh phúc, nhưng không giữ nó được bao lâu. Tại
vì họ bất lực trước bản năng đón nhận hạnh phúc
bằng cảm xúc hời hợt của mình. Cái bản năng mau
chóng bình thường hóa mọi thứ dù là những hạnh
phúc lớn lao nhất, cái mà người ta vẫn thường
nghi ngờ và cho rằng đó là sự trêu đùa của số
phận.
Hạnh phúc tương đối
Khi sống trong những điều
kiện thuận lợi như thưởng thức món ăn khoái khẩu
trong một nhà hàng danh tiếng, mua được chiếc xe
mơ ước bấy lâu, vừa ký một hợp đồng rất béo bở,
du lịch đến một xứ sở cảnh đẹp như cõi thần tiên,
được nghe những lời khen tặng hết lòng của người
thương, chia sẻ những ước mơ thầm kín với người
mình tin tưởng… thì phần lớn ai cũng có cảm giác
sung sướng, dễ chịu và kết luận là mình đang có
hạnh phúc.
Trong khi những người sống
trong hoàn cảnh rất khó khăn như phải làm việc
quần quật để lấy tiền nuôi con ăn học, hay dầm
mình trong mưa bão để kịp thời cứu hộ người thân
đang mắc kẹt trong tai nạn, hay chịu những đòn
tra tấn để giữ bí mật quân sự và tinh thần bất
khuất của dân tộc… Tuy không có được những cảm
giác sung sướng, dễ chịu trên bề mặt cảm xúc,
nhưng tận sâu kín trong tâm hồn vẫn có sự hài
lòng, thỏa mãn vì đã thực hiện được ước mơ,
nguyện vọng hay lý tưởng của mình. Trong trường
hợp này, ý chí và tình thương đã làm nên hạnh
phúc.
Như vậy có hai loại hạnh phúc,
một loại hạnh phúc vì được thỏa mãn cảm xúc và
một loại hạnh phúc vì được thỏa mãn ý chí. Loại
hạnh phúc thứ nhất thiên về sự hưởng thụ bằng
các giác quan, mặc dù phải thông qua sự chọn lựa
yêu thích của ý thức. Loại hạnh phúc thứ hai
không cần thông qua sự hưởng thụ, thậm chí chấp
nhận luôn những cảm xúc xấu, chỉ cần thực hiện
được nguyện vọng sâu sắc của mình.
Nếu nhìn kỹ ta sẽ thấy hạnh
phúc thứ hai là loại hạnh phúc lớn hơn và bền
vững hơn. Những người trải nghiệm trong cuộc đời
thường giảm bớt hoặc lẩn tránh những loại hạnh
phúc được xây dựng trên cảm xúc vì bản chất của
nó tan biến rất nhanh và để lại hậu quả là sự
xuống cấp thân tâm và cả sự nghiện ngập.
Họ chấp nhận một đời sống tri
túc, ít hưởng thụ, nhưng ngược lại tâm hồn lúc
nào cũng thanh thản và bình an. Tại vì họ đã ý
thức được rằng cái lạc phải luôn gắn liền với
cái an, an lạc mới là thứ hạnh phúc lâu bền.
Tiền
bạc, quyền lực, danh dự, sắc dục… cũng chỉ đem
lại một cảm xúc thỏa mãn, nhưng để có được một
cảm xúc thỏa mãn ta phải nếm trải qua rất nhiều
cảm xúc xấu như hồi hộp, lo lắng, sợ hãi, bực
tức, hờn ghen hay phải kích động và tập dợt cho
những hạt giống xấu trong tâm hồn như gian dối,
nghi ngờ, cố chấp, lợi dụng, thù hận. Rốt cuộc
để mưu cầu hạnh phúc thì ta lại gieo rắc cho
chính mình những mầm mống khổ đau.
Khi ta có đủ bản lĩnh vượt
qua bản năng hưởng thụ rất con người của mình
thì ta sẽ tìm thấy thứ hạnh phúc được nuôi dưỡng
bằng ý chí và tình thương đó mới thật sự là hạnh
phúc cao đẹp và xứng đáng để ta bỏ công sức đi
tìm. Một tách trà nóng, một bữa cơm đơn sơ, một
rừng thu lá vàng, một chiếc thuyền nhẹ trôi… sẽ
là thiên đường cho những khách phong trần muốn
tìm lại chính mình sau những ngày tháng sống
trong phiêu lãng.
Hạnh phúc chân thật
Ta như đứa trẻ được sinh ra
trong gia đình tỷ phú mà lại lang thang vất
vưởng đi tìm một tương lai. Một đứa trẻ bỏ nhà
đi hoang theo tiếng gọi cháy bỏng của con tim
thì không dễ gì chịu quay về khi chưa thấy được
sự phũ phàng sau những khát khao cuồng dại.
Trong một may mắn tình cờ được một người tốt
bụng chỉ điểm và nâng đỡ, đứa trẻ giác ngộ và
chấp nhận quay về để chính thức tiếp nhận gia
tài mà bấy lâu không hề nhớ tới.
Còn hạnh phúc nào hơn khi một
kẻ khốn cùng bỗng dưng được sở hữu một gia tài
đồ sộc của một tỷ phú. Nhưng nỗi mừng này sẽ tồn
tại bao lâu khi những thói hư tật xấu mà đứa bé
đã tích lũy trong những lần đánh mất bản thân
để mưu cầu hạnh phúc cứ không ngừng lên tiếng,
những hạt giống đi hoang năm xưa vẫn luôn thúc
giục bên lòng.
Làm một chuyến đi hoang nữa
thì khiếp lắm vì ta đã quá thấm thía sự bạc bẽo
của tình đời, phía sau những hào quang hạnh phúc
mong manh kia luôn giăng đầy những cạm bẫy. Vậy
ta nên lờ đi những phiền não đang chế ngự trong
lòng để cố hết sức tiếp xúc với những điều kiện
hạnh phúc tương đối mà mình đang có, hay phải cố
gắng giải phóng triệt để những năng lượng độc
hại ấy thì ta mới thật sự là kẻ có hạnh phúc
chân thật?
Tách
trà thơm, bữa cơm ngon, hơi thở dịu êm, bước
chân thong thả, nụ cười tươi mát…đều là những
giá trị của hạnh phúc. Nhưng khi những hạt
giống xấu trong chiều sâu tâm hồn như sân hận,
thèm khát, hận thù, tuyệt vọng… biến thành những
nguồn năng lượng hắc ám cả thâm thắc thì ta đâu
còn khả năng để tiếp xúc với những giá trị mầu
nhiệm của hạnh phúc trong hiện tại được nữa. Cái
khổ đau bây giờ đã lấn át cái hạnh phúc.
Cũng may là tâm thức của ta
có khả năng tiếp nhận và biểu hiện nguồn năng
lượng nào mạnh nhất, nghĩa là nếu ta dồn hết sức
để phát huy những năng lượng tích cực có tính
chất nuôi dưỡng giá trị hạnh phúc thì nó sẽ lấn
áp trở lại những phiền não khổ đau. Cũng giống
truyền hình có nhiều kênh, nếu chương trình của
kênh này có nhiều bạo động nặng nề thì ta có thể
mở sang kênh khác thoải mái và nhẹ nhàng hơn.
Điều này ta cũng đã từng áp
dụng. Mỗi khi bị căng thẳng hay có nỗi buồn xâm
chiếm thì ta lập tức tìm nguồn vui khác để thay
thế như gọi điện thoại, lên internet, nghe nhạc,
đi shopping hay tìm đến những cuộc vui. Những
cách đó cũng đem lại kết quả nhanh chóng, nhưng
khi cuộc vui tan biến thì khổ đau lại tiếp tục
trỗi dậy như cũ.
Người hiểu biết hơn thì không
tìm những điều kiện bên ngoài, họ dùng ngay
những chất liệu nơi chính bản thân để chế phục
phiền não. Phương pháp mà những nhà luyện tâm
thường dùng đó là theo dõi hơi thở. Chỉ cần đem
hết tâm ý chuyên chú vào hơi thở và quan sát
phẩm chất của chúng khoảng chừng năm mười phút
là phiền não tan biến ngay.
Thật ra phiền não không bao
giờ biến mất, nó chỉ có thể chuyển từ dạng năng
lượng như một cơn giận trở về dạng hạt giống như
hạt giống giận. Phương pháp nương tựa hơi thở
tuy rất hữu hiệu để giúp ta trở về an trú trong
giây phúc hiện tại và lấy lại sự tỉnh táo sáng
suốt, nhưng đó cũng chỉ là giải pháp tạm thời.
Rất tiếc, ta không phải là cái truyền hình có
thể giữ mãi một kênh nào theo ý mình muốn.
Dù cách gì đi nữa, nếu ta cứ
tránh né phiền não hoài thì muôn đời ta sẽ không
bao giờ hiểu biết về chính mình cả. Chỉ khi nào
ta hiểu được những gốc rễ, ngõ ngách và năng lực
tàn phá của phiền não, hiểu được sự vận hành và
mối liên kết sâu xa của phiền não với bản ngã
rất kiểu cách và luôn che đậy trong chính ta,
thì ta mới tìm ra được cách thoát khỏi sự thao
túc và hành hạ nó.
Bởi hạnh phúc chân thật không
bao giờ bị điều kiện hóa, nó không cần kèm theo
điều kiện phải được thỏa mãn cảm xúc hay ý chí
thì nó mới biểu hiện. Nó là trạng thái vượt ra
khỏi sự giam hãm tù đày của những phiền não sâu
kín trong tâm hồn, và cả sự vay mượn hạnh phúc
tạm thời từ những thứ khác. Nó là một nguồn ánh
sáng tinh anh kỳ diệu xưa nay vẫn tồn tại trong
trái tim thuần khiết của mỗi con người. Đặc tính
của nó là tự do, an ổn, bình đẳng và đầy tình
thương.
Lẽ dĩ nhiên tùy vào nhu yết
và trình độ của mỗi người mà hạnh phúc sẽ có
nhiều cung bậc khác nhau. Dù vậy, ta cũng đừng
quên rằng càng bớt đi những điều kiện bên ngoài
thì hạnh phúc trong ta sẽ càng lớn. Nghĩa là
hoàn cảnh như ý không phải là thứ hạnh phúc mà
ta đang đi tìm, mà chính nó là kẻ dung dưỡng cho
sự yếu đuối và hèn nhát của con người, không dám
tự khơi dậy hạnh phúc chân thật từ nơi chính
mình.
Ta phải cho phép mình đối đầu
với hoàn cảnh khổ đau, đối đầu với những khó
khăn trở ngại lớn nhất trong tâm hồn, vì chỉ có
như thế ta mới tìm được toàn bộ con người chân
thật của mình mà bấy lâu nay bản ngã yếu hèn đã
cố tình che đậy bằng những hạnh phúc mong manh
giả tạm. Hạnh phúc có từ nơi ấy là hạnh phúc của
kẻ giàu sang bậc nhất trên đời, không có bất cứ
trở lực nào có thể phá nổi!
Này kẻ giàu bậc nhất
Đừng chịu kiếp van nài
Hãy quay về tiếp nhận
Bảo vật trong tầm tay.
MINH NIỆM
*
Chân thành cảm ơn bạn đọc Tịnh Tú đã sưu tầm &
gởi bài viết này đến trang nhà! | 
