Phật Giáo Và Khoa
Học Có Thể Cùng Chung Sức
Xây Dựng Một Thế
Giới Hài Hòa?
Thích
Minh Trí
Giang Tô, Trung Quốc --- Chủ Nhật, ngày 29/3,
các đệ tử của đức Phật Thích Ca đã tiến hành một
cuộc đối thoại trực diện hiếm có với những người
làm công tác nghiên cứu khoa học tại thành phố
Vô Tích, miền đông Trung Quốc, với hy vọng tập
trung trí tuệ của họ để cùng xây dựng một xã hội
hòa hợp.
Cuộc
đối thoại đã được tiến hành tại buổi hội thảo
chuyên đề nằm trong khuôn khổ Diễn đàn Phật giáo
Thế giới lần thứ II. Diễn đàn này đã quy tụ 1700
chư tôn đức lãnh đạo Phật giáo, các học giả, nhà
nghiên cứu, và các nhân vật nổi tiếng trên khắp
thế giới.
Cuộc
hội thảo chuyên đề kéo dài 3 giờ này đã thu hút
200 thính giả và hầu như những người đến trễ
phải đứng cạnh cánh gà của phòng hội thảo trong
Cung Phật giáo khổng lồ trên núi Linh Sơn.
Cả
Tăng ni, Phật tử lẫn các chuyên gia khoa học xã
hội đều thừa nhận rằng, đức Phật là một con
người, chứ không phải là một thần linh, và vận
mệnh của mỗi người đều nằm trong tay của bản
thân họ, chứ không nằm trong tay của đức Phật.
Mọi
người cũng nhất trí với nhau rằng Phật giáo
không sùng bái mê tín, hay là kẻ thù của khoa
học. Không những thế, trái lại, Phật giáo còn
chống lại sự mê tín và nhấn mạnh luật tương quan
nhân quả. Ngoài ra, Phật giáo còn hàm chứa nhiều
tư tưởng biện chứng, và quan trọng nhất đó là
Phật giáo luôn ủng hộ phát triển khoa học và kỹ
thuật.
Trợ lý giáo sư Viện
nghiên cứu Khoa học, Kỹ Thuật và Xã hội thuộc
Đại học danh tiếng Thanh Hoa, Tiến sĩ Jiang
Jinsong với phóng viên Tân Hoa Xã tại diễn đàn
rằng:
“Theo quan điểm của tôi, đạo Phật là một tôn
giáo vô thần và thuần lý”..
“Phật giáo đã chia sẻ những đặc điểm chung với
tinh thần khoa học trong nhiều khía cạnh. Thí dụ
như, đức Phật cũng chống lại sự sùng bái các thế
lực mù quáng hoặc chống lại việc chấp nhận một
lý thuyết mà không có tư duy…”
Tiến sĩ Jiang Jinsong nói.
Đạo
Phật từ Ấn Độ truyền vào Trung Quốc cách đây hơn
2000 năm. Hiện nay, có khoảng 100 triệu người,
hay 1/13 dân số Trung Quốc là tín đồ Phật giáo.
Một
sự thật căn bản đó là, trong lịch sử [văn minh
nhân loại], Phật giáo chưa bao giờ tranh đấu
chống lại khoa học. Ngoài ra, trong lịch sử
Trung Quốc, bản thân một số tu sĩ Phật giáo cũng
chính là những nhà khoa học, hoặc nhà kỹ thuật,
chẳng hạn như Thiền sư Yi Xing (673-727).
Trong
suốt Triều đại nhà Đường (618-907), Thiền sư Yi
Xing (Nhất Hạnh) là nhà thiên văn học, nhà toán
học và kỹ sư cơ khí trứ danh. Thiền sư Nhất Hạnh
cùng với một quan chức triều đình đã chế tạo 2
kinh khí cầu về thiên văn, và là người đầu tiên
trên thế giới đo được chiều dài của kinh tuyến.
Ngày
nay, cũng như các nam cư sĩ, các tu sĩ Phật giáo
trong hầu hết tất cả các tự viện cũng đang hưởng
được những tiện ích do khoa học và kỹ thuật mang
đến - thí dụ: vấn đề thông tin liên lạc trong
thế giới này qua điện thoại cầm tay và vấn đề
xúc tiến truyền bá giáo lý đạo Phật qua máy vi
tính và internet.
Pháp sư Man Sheng
đến từ Tu viện Phật Quang Sơn, Đài Loan phát
biểu tại diễn đàn rằng:
“Thiền sư Huyền
Trang, một cao tăng nổi tiếng trong triều đại
nhà Đường, đã mất 17 năm vân du Ấn Độ, vượt qua
hàng chục ngàn dặm, để tìm kiếm kinh điển Phật
giáo. Nhưng bây giờ, tôi chỉ cần một cái nhấp
chuột trên máy vi tính là tôi có thể đọc được
các thể loại kinh điển.”
Pháp sư Xue Cheng,
phó chủ tịch kiêm tổng thư ký Hiệp hội Phật giáo
Trung Quốc nói với Tân Hoa Xã rằng:
“Bản thân tôi luôn
khuyến khích các Tăng ni nghiên cứu khoa học.”…
“Tuy nhiên, mặt khác, sự phát triển nhanh chóng
của khoa học và kỹ thuật đang khiến con người
phải trả giá – môi trường tự nhiên đã phải chứng
kiến sự hủy hoại nghiêm trọng vì sự lạm dụng
nguồn tài nguyên thiên nhiên và vì quá nhiều rác
thải công nghệ; còn môi trường xã hội đã hình
thành nên các cuộc tranh đua khác nhau đã phải
chứng kiến cảnh hận thù, thậm chí chiến tranh vì
bon ben giành giựt các nguồn tài nguyên…”
pháp sư Xue
Cheng nói.
“Vì
vậy, chỉ một mình khoa học và kỹ thuật thôi thì
không thể đảm bảo hạnh phúc cho con người. Con
người vẫn còn cần có luân thường đạo lý và các
giá trị, và đạo Phật có thể đóng vai một vai trò
nào đó về phương diện này”.
pháp
sư Xue Cheng nói thêm
Ông Zhu Qingshi là
nhà hóa học nổi tiếng và là viện sĩ Viện hàn lâm
Khoa học Trung Quốc nói với Tân Hoa Xã ông coi
đạo Phật như là sự hiểu biết chứ không phải là
một tôn giáo. Viện sĩ Zhu, cựu chủ tịch hội đồng
quản trị Đại học Khoa học và Kỹ thuật Trung Quốc,
nói:
“Nếu bạn nghĩ rằng đạo Phật chỉ có nghĩa là đốt
hương và cầu nguyện thì bạn đang đi quá xa tinh
thần đích thực của đạo Phật.”
Viện
sĩ Zhu cũng đưa ra một ví dụ thâm thúy để chứng
minh có mối liên lạc giữa khoa học và đạo Phật -
thuyết tương đối trong vật lý và lý duyên khởi
trong đạo Phật, cả hai đều đang cố gắng giải
thích vấn đề “cái gì là bản chất đích thực của
thế giới vật chất.”
Viện
sĩ Zhu nói thêm rằng, khoa học và đạo Phật có
thể gặp nhau trong 3 lĩnh vực: vật lý, khoa học
não bộ và tâm lý học.
Ngoài
ra, Pháp sư Bei Ji, phó chủ tịch Hội Phật giáo
Thái Nguyên, miền bắc Trung Quốc, nói đạo đức
học là một lĩnh vực khác nữa mà đạo Phật và khoa
học có thể hội tụ tại đó.
Các
Tăng ni, Phật tử và các học giả nói đây là lần
đầu tiên Trung Quốc tổ chức một cuộc đối thoại
quốc tế, đẳng cấp cao và trực diện như thế giữa
Phật giáo và khoa học, hay giữa tôn giáo và khoa
học, tuy nhiên
không nên
tưởng là cuộc đối thoại này có thể giải quyết
tất cả vấn đề một cách nhanh chóng. “Thế
nhưng, tầm quan trọng của cuộc đối thoại này là,
nó chứng minh cả Phật giáo và khoa học có thể
đóng góp xây dựng một xã hội hòa hợp và một thế
giới hài hòa, tự do”, Tiến sĩ Jiang nói.
Trung Quốc đã cam
kết xây dựng một xã hội hòa hợp trong đất nước
và thúc đẩy mạnh mẽ việc xây dựng một thế giới
hài hòa trong những năm gần đây, và Trung Quốc
đang tập hợp tất cả các lực lượng tích cực để
đạt mục tiêu này, trong đó có việc tìm kiếm trí
tuệ và nguồn cảm hứng từ văn hóa truyền thống
của Trung Quốc. Tiến sĩ Jiang nói:
“Đạo Phật là một
phần của văn hóa truyền thống Trung Quốc và là
bảo vật của dân tộc Trung Hoa. Vậy thì tại sao
chúng ta không sử dụng đạo Phật?”
Có
thể, vì cuộc đối thoại giữa Phật giáo và khoa
học được tiến hành trong khuôn khổ của một diễn
đàn Phật giáo, nên ít người trong giới khoa học
đến tham dự buổi đối thoại hôm Chủ Nhật. Nhưng,
viện sĩ Zhu nói riêng rằng đối thoại giữa tôn
giáo và khoa học chẳng phải là “điều gì mới mẻ”
trong các quốc gia phương Tây. “Cuộc
đối thoại này ở Trung Quốc cũng giống như một
hạt giống, nó sẽ nảy mầm miễn là nó được gieo
hạt…” viện sĩ Zhu nói.
Thích Minh Trí
biên dịch theo Tân Hoa Xã

|