Thái Độ Đương Đầu Với Bệnh
Tật
Nguyên tác:
Visuddhàcàra
-
Việt dịch:
Không Tuệ
Chúng ta không nên nhìn bệnh tật và khổ não như
là một cái gì đó sẽ tiêu diệt chúng ta hoàn toàn,
khiến cho chúng ta bó tay trong sự tuyệt vọng và
chán nản.
Ngược
lại, chúng ta (nếu là Phật tử) có thể xem đó như
là một sự thử thách xem chúng ta hiểu lời dạy
của đức Phật như thế nào, xem chúng ta áp dụng
cái hiểu biết mà chúng ta học được như thế nào.
Nếu
chúng ta không thể đương đầu bằng ý chí, nếu
chúng ta suy sụp, thì điều đó chứng tỏ rằng mức
hiểu biết đạo pháp, sự luyện tập của chúng ta,
vẫn còn yếu. Do vậy, đây là một thử thách và một
cơ hội cho chúng ta xem chúng ta thấu triệt sự
tu tập của chúng ta đến mức nào.
Lại
nữa, bệnh tật là một cơ hội cho chúng ta trau
dồi đúc kiên nhẫn và bao dung. Làm sao chúng ta
có thể thực hành và phát triển những đức
Ba-la-mật (*) như là tính kiên nhẫn nếu chúng ta
không bị thử thách, nếu chúng ta không bị đặt
vào những điều kiện khó khăn và nặng nề? Theo
cách này thì chúng ta xem bệnh tật như là một cơ
hội cho chúng ta trau dồi kiên nhẫn.
Chúng
ta cũng có thể xem sự khỏe mạnh không phải như
là không có bệnh, ngược lại xem khỏe mạnh như là
cái khả năng có thể bị bệnh, và khả năng để học
tập và phát triển từ đó. Vâng, sự định nghĩa tân
kỳ này về sức khỏe phát xuất từ một số chuyên
gia y học, như là Bác sĩ Paul Pearsall thuộc
bệnh viện Sinai ở Detroit, Hoa Kỳ.
Vì
biết bệnh tật sẽ không bao giờ bị loại trừ hoàn
toàn và biết trước sau gì ai cũng bị bệnh chết
cách này hay cách khác, các vị bác sĩ này đã tìm
ra một định nghĩa cho sự khỏe mạnh để giúp chúng
ta đương đầu với bệnh tật khi bệnh tật đến với
chúng ta. Cho dù chúng ta có tạo ra bao máy móc,
phương pháp, thuốc men tân kỳ, con người vẫn
chịu khuất phục trước bệnh ung thư, AIDS, bệnh
tim và hàng đống bệnh khác, có phải đúng vậy
không? Rốt cuộc rồi thì không có lối thoát.
Chúng
ta phải hiểu và chấp nhận sự thật này, để mà khi
chuyện phải đến và chúng ta phải ra đi, chúng ta
có thể ra đi một cách thanh thoát. Dĩ nhiên,
chúng ta sẽ cố chữa bệnh hết sức mình, nhưng khi
chúng ta thất bại và cơn bệnh tiếp tục phát
triển mặc dù chúng ta đã cố gắng tối đa, chúng
ta phải chấp nhận và thích nghi với điều không
tránh được.
Phân
tích cho cùng, điều quan trọng không phải là
chúng ta sống thọ bao lâu mà là chúng ta sống
khỏe được bao nhiêu, kể cả cách chúng ta chấp
nhận bệnh tật một cách dễ dàng đến mức nào, và
cuối cùng là cách chúng ta có thể chết một cách
nhẹ nhàng như thế nào. Về điểm này, Bác sĩ
Bernie S. Siegel đã viết như sau trong cuốn sách
An bình, Yêu thương & Lành bệnh của ông:
“…Các bệnh nhân hiếm có, vượt hơn mức tầm
thường là những người không cố tránh chết. Họ cố
sống trước khi chết. Do đó họ là những người
thành công, bất kể kết cục cơn bệnh của họ như
thế nào, vì họ đã chữa lành cuộc đời của họ, cho
dù họ không chữa lành căn bệnh của họ…”. Và
ông cũng nói như sau: “…Một cuộc đời thành
công không tính bằng cái chết, mà tính bằng cách
sống có tốt đẹp đến mức nào. Tôi biết có những
em bé hai tuổi và chín tuổi đã từng thay đổi
người khác và thay đổi được cả nhiều cộng đồng
nhờ vào khả năng thương người của các em, và
cuộc đời của các em được xem là thành công dù
ngắn ngủi. Mặt khác, tôi biết nhiều người khác
sống lâu hơn nhiều nhưng chẳng để lại gì ngoài
sự trống rỗng…”
Vậy
rốt cuộc lại thì thật là tuyệt khi cuộc đời của
chúng ta có thể chữa lành được cho dù bệnh tật
của chúng ta không thể cứu chữa được. Tại sao?
Bởi vì sự khổ là một vị thầy và nếu chúng ta học
kỹ bài học thì chúng ta có thể thành một con
người tốt hơn một cách bất ngờ. Chẳng phải chúng
ta đã từng nghe nhiều câu chuyện về những người
chịu qua nhiều đau khổ, rồi thoát qua được để
trở thành một người thay đổi và tốt đẹp hơn?
Nếu
những người đó trước kia ít nhẫn nại, ích kỷ,
kiêu ngạo và thiếu suy nghĩ, họ đã trở thành
kiên nhẫn, tốt bụng, tử tế và nhún nhường hơn.
Đôi khi họ nói rằng cơn bệnh là điều tốt cho họ
- nó cho họ một cơ hội xem xét lại cách sống và
những giá trị quan trọng hơn trong đời. Họ trở
nên quý trọng gia đình và bạn bè hơn, và biết
đánh giá cao thời gian họ dành cho những người
thân yêu. Và nếu họ được lành bệnh, họ sẽ dành
nhiều thời gian cho người thân hơn và làm những
điều thật sự quan trọng và có ý nghĩa.
Nhưng
ngay cả nếu chúng ta bị khuất phục trước cơn
bệnh chúng ta vẫn có thể học hỏi để từ đó vươn
lên. Chúng ta có thể hiểu sự mong manh của cuộc
đời và thấy lời dạy của đức Phật đúng như thế
nào - rằng cuộc đời có một vết hỏng cơ bản.
Chúng ta có thể trở nên tử tế hơn và quý trọng
sự tử tế chúng ta nhận từ người khác hơn. Chúng
ta có thể tha thứ những người đã làm khổ chúng
ta.
Chúng
ta có thể thương yêu mặn mà hơn, sâu sắc hơn. Và
khi cái chết đến, chúng ta có thể chết với sự
chấp nhận và an bình. Như vậy, chúng ta có thể
nói rằng cuộc đời chúng ta đã được chữa lành bởi
vì chúng ta cảm thấy chan hòa với thế giới và
chúng ta được thanh thản.
Chúng
ta có thể hành thiền
Khi
chúng ta bị bệnh và nằm một chỗ, chúng ta không
cần phải tuyệt vọng. Chúng ta có thể hành thiền
ngay cả khi đang nằm trên giường. Chúng ta có
thể quan sát tinh thần và cơ thể của chúng ta.
Chúng
ta có thể lấy được sự yên tĩnh và sức mạnh bằng
cách thiền theo hơi thở. Chúng ta có thể quan
sát hơi thở vào và hơi thở ra, biết rõ từng cơn
hít thở. Điều này có thể cho chúng ta một tác
dụng lắng dịu. Hoặc chúng ta có thể quan sát sự
phồng xẹp của cái bụng khi chúng ta hít vào thở
ra. Tâm trí chúng ta có thể theo dõi sự phồng
xẹp này và khi đó trở thành chính sự phồng xẹp.
Điều
này cũng cho chúng ta sự thanh tịnh. Và trong sự
thanh tịnh như vậy, sự hiểu biết có thể hiện lên.
Chúng ta có thể thấy cái bản chất nhất thời và
tan biến của mọi hiện tượng, và có thể chấp nhận
sự kiện vô thường, khổ và vô ngã. Nếu chúng ta
có học về tỉnh giác và thiền Minh sát (**),
chúng ta có thể thấy thời gian trôi qua một cách
dễ dàng.
Có
nhiều đối tượng mà chúng ta có thể quan sát từ
bất cứ oai nghi nào, nằm, ngồi, đi, đứng. Chúng
ta biết mình đang ở tư thế nào, và nhận biết
những cảm giác đang nổi lên trong cơ thể. Chúng
ta có thể quan sát những cảm giác đó với một
tinh thần vững chãi và yên tĩnh. Và dĩ nhiên,
tâm thức chúng ta cũng là một đối tượng để quan
sát. Như vậy chúng ta có thể quan sát các trạng
thái của tâm thức.
Tất
cả mọi thứ đều có thể được quan sát - buồn bã,
chán nản, ray rứt, lo âu, suy nghĩ - và tất cả
rồi sẽ đi qua, nhường lại cho sự thanh thản,
bình an, và trí tuệ. Các trạng thái thiện hay
bất thiện sẽ đến rồi đi. Chúng ta sẽ có thể nhìn
thấy tất cả với sự hiểu biết và thanh tịnh.
Đôi
khi chúng ta có thể thể hiện từ bi tâm. Lần này
qua lần khác chúng ta có thể chúc mọi người:
Mong mọi người được khỏe mạnh và hạnh phúc. Mong
họ không bị tác hại và nguy hiểm. Mong họ không
bị đau khổ về tinh thần. Mong họ không bị đau
khổ về thể xác. Mong họ lo cho bản thân một cách
vui vẻ…
Với
cách này chúng ta có thể dùng thì giờ một cách
hạnh phúc ngay cả khi chúng ta nằm liệt giường.
Chúng ta có thể biểu hiện từ bi tâm với các bác
sĩ, y tá, và các người cùng nằm viện. Chúng ta
cũng có thể gửi từ bi tâm đến người thân thương,
bà con và bạn bè. Ngoài ra, thỉnh thoảng chúng
ta có thể nằm ngẫm nghĩ về đạo pháp, nhớ lại
những gì chúng ta đã đọc, đã nghe hoặc đã hiểu.
Với sự suy niệm như vậy, chúng ta có thể đáp ứng
với sự đau khổ bằng trí tuệ và lòng an tịnh.
Lời
chỉ dẫn của đức Phật là trau dồi tinh thần, hành
thiền, và làm như vậy ngay cả lúc chúng ta bị
bệnh. Thật ra, chính những lúc đó mới là lúc
chúng ta càng phải nỗ lực vận động tỉnh giác.
Biết đâu, chúng ta có thể đạt đến Niết bàn tức
là tuệ giác cao nhất khi chúng ta trút hơi thở
cuối cùng!
Trong
kinh, đức Phật có thuật trường hợp một người bị
bệnh - cơ thể bị hành hoành bởi cảm giác đau đớn,
nặng nề, buốt giá, hủy hoại, mất tỉnh táo và khó
chịu, làm cạn dần sức sống. Nhưng người đó không
chán nản. Ông ta cảm nhận được samvega - một cảm
giác thôi thúc mình phải vươn lên ngay cả trong
những giờ phút cuối cùng. "Ông đã nỗ lực
đúng mức," đức Phật nói. "Với tâm thức
hướng về cõi Niết bàn, ông đã thể nhập chân như,
ông chứng đắc được bằng tuệ giác trực chỉ."
Không Tuệ
dịch
(theo Phật Tử Việt
Nam)
-------------
(*) Mười đức ba la
mật là bố thí, trì giới, hy sinh, trí tuệ, tinh
tấn, nhẫn nhục, thành thực, quyết tâm, từ bi, và
thanh tịnh. Mọi bồ tát (tức là những ai muốn
thành Phật) đều phải trau dồi các đức tính này.
Mọi Phật tử cũng phải trau dồi các đức tính này
tới một mức nào đó trước khi có thể đạt giác ngộ
do Phật dẫn dắt.
(**) Thiền Minh sát
là thiền Vipassana hay là thiền Quán. Trong
thiền Minh sát, người thiền dùng chánh niệm tỉnh
thức để quan sát bản chất của hiện tượng tâm
linh và thân xác, cuối cùng nhận chân các đặc
tính của vô thường, khổ và vô ngã.
|