|
Sài Gòn - đi nhớ
về…buồn!
chia
sẻ của bạn đọc Kim Yến
- Chơn Định Hòa
Vào thập niên
1980, dân Sài gòn có 4 câu vè tả về đặc điểm
của 4 quận dân cư tạm gọi là “đắc địa” ở thành
phố HCM - một thời là thủ phủ Sài gòn hoa lệ,
một hòn ngọc Đông Nam Á.
Ăn
quận 5
Nằm quận 3
Múa ca quận 1
Trấn lột quận 4
Quận 5 là nơi cư
dân của cộng đồng người Hoa tập trung đông nhất.
Một “little China” từng được gọi là Chợ Lớn nổi
tiếng có nhiều nhà hàng, khách sạn đủ phong
cách, hương vị …Tàu. Người Việt Nam quan niệm ăn
cơm Tàu là ngon, là sang, đến bây giờ vẫn còn.
Mười đám cưới ở Việt Nam, quá nửa là chọn thực
đơn Tàu. Nói ăn quận 5, ý là như thế.
Quận 3 có nhiều
nhà, biệt thự đẹp, cư xá, cao ốc khang trang
nằm trên những con đường Tú Xương, Đoàn Thị
Điểm, Ngô Thời Nhiệm, Hồ Xuân Hương rợp bóng cây
xanh mát mẻ, êm đềm, yên tĩnh. Cư dân sống ở đây
ngủ yên, ngủ ngon vì không có hàng quán, chợ
búa ồn ào, phiền nhiễu, nên ở quận 3 là lý
tưởng nhất.
Quận 1 là quận
thị tứ, đắc địa nhất thành phố. Dinh thự, ngân
hàng , cao ốc , công ty , trung tâm mua sắm,
siêu thị ,nhà hàng , khách sạn sang trọng , đẹp
đẽ , bề thế đều tập trung ở đây. Ban ngày nhộn
nhịp, ban đêm cũng rộn ràng không kém. Quận này
cũng là chỗ vui chơi, giải trí vào hàng xa
hoa bậc nhất.
Số lượng nhà hát
, sân khấu kịch nói , cải lương, khiêu vũ trường
, phòng trà , quán bar so với mật độ dân cư
ngụ đúng là quá tải. Khuya lơ khuya lắc vẩn
còn “ỳ xèo” những người lấy ngày làm đêm, lấy
đêm làm ngày.
Những ngày lễ hội,
quận 1 như vùng đất trũng, người xe như nước từ
khắp nơi đổ về để xem các ngôi sao đang nổi
và … sắp chìm ca hát, nhảy múa trên các sân
khấu ngoài trời. Quá sung sức thành kiệt sức
đến nỗi hết bài, lảo đảo đi xuống mà quên cả
chào khán giả.
Quận 1, không là
quận múa ca thì còn có tên nào xứng hơn?
Ai đã từng
ở Sài gòn có lẽ đều biết đến quyển tiểu thuyết
“Điệu Ru Nước Mắt” của nhà văn Duyên Anh. Tác
giả đã lấy bối cảnh là quận 4 để kể về cuộc đời
của tên trùm du đãng Trần Đại và đàn em -
những tay giang hồ anh chị nhưng nghĩa khí
(!) dám đương đầu với cảnh sát để bênh vực
người lao động cô thế. Quyển tiểu thuyết rất “
hot” thời bấy giờ.
Từ hồi xa xưa
quận 4 đã là quận nghèo. Tuy cách quận 1 có một
con sông, một cái cầu như cầu Ông Lãnh nhưng đời
sống ở hai quận thật là cách biệt. Sống trong
quận 4, đa số là dân lao động, thợ thuyền ,buôn
bán nhỏ , công nhân khuân vác ở kho cảng Sài gòn.
Họ ở trong những căn nhà lụp xụp, những ngỏ
hẻm tối tăm, nơi tệ nạn xã hội hoành hành không
thể kiểm soát.
Quận 4 mảnh đất
màu mỡ, căn cứ địa của các băng đảng xã hội đen,
buôn lậu, mãi dâm , ma túy, trộm cắp , cướp
giựt. Quận 4 có những con đường ban đêm không ai
dám đi một mình. Giật dây chuyền, túi xách, cướp
xe là chuyện cơm bữa hằng ngày, Quận 4, quận
trấn lột có tên là thế…
Thời gian qua
nhanh “thương hải biến vi tang điền”, cảnh vật
chung quanh và con người thay đổi đến chóng mặt.
Đến một lúc nào đó không nhận ra bộ mặt quận
4. Quận 4 đã “lên đời”, đã bước ra ánh sáng.
Đường xá mở rộng,
nhà phố sửa sang, khu ổ chuột phá hết để làm
chung cư. Từ một quận nghèo, nhếch nhác, mất an
ninh, quận 4 trở thành một vùng dân cư đầy triển
vọng. Cư dân các nơi khác chuyển hộ khẩu về chốn
làm ăn mới, mở cửa hàng, văn phòng, công ty rầm
rộ.
Không kém quận 1,
Quận 4 cũng cho phép kinh doanh nhà nghỉ, khách
sạn mini, các quán ăn, quán nhậu thoải mái,
nhưng đa số ở dạng bình dân.
Vòng quanh 4 quận
nội thành, có cảm tưởng như cả thành phố
đua nhau mở quán ăn, quán nhậu, nhà hàng, khách
sạn.
Dân phản ảnh với
nhà nước tại sao ưu tiên qui hoạch các dự án
xây cao ốc , khách sạn thì nhiều , còn trường
học , bệnh viện , phúc lợi dân sinh thì chẳng
thấy đâu? Nhà nước ư? vẫn câu trả lời muôn thuở
: “…thiếu quỹ đất , thiếu kinh phí”.
Kẹt
xe, khói bụi, nước ngập là “đặc điểm nổi tiếng”
của Sài gòn 10 năm đầu thế kỷ 21. Ai chưa nếm
qua chưa phải người Sài gòn. Du khách ngoại
quốc đến đây vào mùa mưa, gặp hôm triều cường,
đã có kinh nghiệm xắn quần lội bì bỏm trên những
con đường mà chỉ một thoáng “bỗng thành dòng
sông uốn quanh”. Máy ảnh đưa lên, cười, “tách”…
một tấm hình nhớ đời.
Rời quận 4, qua cái
cầu Calmette mới xây, đi vòng qua chợ Bến Thành
đến đường Trương Định, băng qua công viên Tao
Đàn là bước đến địa phận quận 3.
Cũng không biết
từ lúc nào đi trên những con đường ở quận 3,
vốn êm đềm yên tĩnh, bỗng phát hiện những biệt
thự kín cổng cao tường biến thành quán ăn ,
quán bar , phòng trà một cách nhanh chóng đến
kinh ngạc. Ban đêm cũng đèn xanh , đèn đỏ
nhấp nháy sáng trưng. Quận 3 giờ cũng thành
quận “múa ca” mất rồi!
Nằm ở quận 3, bên
cạnh ngôi chùa Xá Lợi, cổ kính trang nghiêm là một
con đường mang tên nhà Sư Thiện Chiếu. Con đường
này đã trở thành con đường có “hỗn danh”: con
đường “Lẫu cá kèo”. Khách ăn uống nhậu nhẹt, xe
cộ ra vào tấp nập, ồn ào , nhạc xập xình cho đến
tận khuya.
Hàng
tạ con cá kèo sống nhăn răng bỏ trong nồi nước
lẫu, vẫy vùng, ngắc ngoải rồi chết lịm. Cá
không biết khóc, không biết nói, nhưng người thì
la rất to: “dzô, dzô”... Bát nháo không thể tả.
Nhà chùa cũng đã gửi đơn phản ảnh, kêu cứu
chính quyền xin ngăn chận dùm cái sự làm
huyên náo chốn thiền môn, nhưng năm này qua năm
khác chả thấy ai giải quyết. Có
Phật tử thấy cảnh chướng tai gai mắt, họ bàn
nhau hùn tiền xin thuê lại khu đất bán lẫu cá
kèo để bán sách, quà lưu niệm. Nghĩa là vẫn trả
tiền thuê mặt bằng đàng hoàng nhưng mặt
hàng kinh doanh không phải là ăn uống nhậu
nhẹt. Tuy nhiên, việc không thành…Nghe đâu
khuôn viên thuộc công thự nhà nước, mà người
thuê mặt bằng kinh doanh cũng có máu mặt, cả
tiền lẫn quyền.
Tình trạng xây
dựng bát nháo và cấp giấy phép kinh doanh tràn
lan trong thành phố là có thật, một sự thật nhức
nhối. Không có luật lệ chặc chẽ cho công tác
quy hoạch và xây dựng đô thị, không phân định
rõ khu vực nào chỉ để ở, khu vực nào chỉ
để kinh doanh, và kinh doanh ngành nghề nào là
thích hợp…
Quán karaoke,
quán bar nằm cạnh trường mẫu giáo,
"trung
tâm ẩm thực" gọi là "làng nướng" nằm đối diện
bệnh viện, trưa chiều tỏa khói um trời,
tấp nập kẻ vào người ra như thách thức những
người ốm sắp chết kiểu gì cũng nên hưởng thụ
một trong tứ khoái của con người là… ăn. Nhiều
người đã chết vì ăn. Còn cái sự ăn thì ôi thôi
thiên hình vạn trạng...
Những người xa
Sài gòn lâu năm, trở về sẽ không khỏi choáng
ngợp về tốc độ xây dựng đường xá, nhà cửa ở đây,
thành phố tấp nập rộn rịp như một “công
trường đang giờ cao điểm”.
Nhưng Sàigòn còn
có một mảng tối của những người không nhà cửa,
hoặc có nhà, có vườn, có ruộng nhưng tốc độ đô
thị hoá đến chóng mặt khiến họ mất nhà, mất vườn,
mất ruộng đến trắng tay.
Cầm
một cục tiền đền bù giải toả đất vườn rẻ mạt, họ
không mua nổi một nơi che nắng che mưa khi
khu đất vườn của họ qua tay bao nhiêu đại gia,
bao nhiêu công ty trở thành những biệt thự sang
trọng, căn hộ cao cấp, họ chỉ biết ngước nhìn
thèm thuồng và phẫn uất kêu “Trời”, mà “Trời”
thì ở quá xa.
Ngoài những ổ voi,
những cái hố loang lỗ trên những con đường thi
công không chất lượng,
Sài
gòn còn có những cái hố giữa người giàu và người
nghèo ngày càng to ra và rõ nét. Những người
giàu mới nổi họ cũng có
những
cái hố, những lỗ hổng, những thứ mà tiền thì
không thể mua được cho họ, mà học cả đời cũng
chưa thông, xin tạm gọi đó là “Văn hoá”; vì “Văn
hoá” là “Culture”, là thứ phải gieo trồng, không
phải ngày một ngày hai mà có.
Tôi sinh ra và
lớn lên ở Sài gòn. Với tôi Sài gòn và người Sài
gòn có những vẻ đẹp riêng, không thiếu sự thanh
lịch, duyên dáng và trẻ trung. Hơn nửa đời
người, tôi vẫn là cư dân quận 1, tôi đã từng
chứng kiến những cây me già cổ thụ hàng trăm
tuổi, mùa mưa trốc gốc ngã xuống mặt đường.
Tôi đã
từng
hối hả xách máy ảnh chụp lại những góc phố,
những ngôi nhà cũ mà cái hồn của lịch sử như còn
phảng phất đâu đây, trước khi “được” phá đi
để xây thành những cao ốc hiện đại, tài sản bền
vững của những nhà tư bản ngoại quốc và nội địa…Chẳng
để làm gì, chỉ là thói quen, sở thích của người
có máu “Bảo tàng”…
Quá khứ , có
những thứ đôi khi khó chia xa!
Sài gòn đang thay
da đổi thịt từng ngày, nói vui là Sài Gòn đang
“giải phẫu thẩm mỹ” toàn bộ. Cái khẩu hiệu hãy
giữ gìn và phát huy “bản sắc dân tộc kết hợp
hiện đại” của một thành phố chỉ hơn 300 năm tuổi,
nghe hay thì thật là hay, nhưng xem chừng chưa
“kết” mà cũng chẳng “hợp” chút nào…Cả phần xác
lẫn phần hồn!
Thực tế chung
quanh tôi, con người có văn hóa, cuộc sống văn
minh, hiện đại chưa thấy đâu, nhưng
“hương
đồng gió nội” đã bay đi “quá nhiều”… Bay từ
ngõ hẻm đến đường phố, từ con người đến nếp nhà.
Sài Gòn, thành
phố tuổi thơ và tình yêu của tôi…đi xa thì nhớ,
trở về lại buồn! Có khi thật buồn và…tiếc!
Kim Yến - Chơn Định Hòa
|
