Tôi đọc trên mạng, thấy giai thoại rất thú vị về
“Tám ngọn gió đời”, xin chia sẻ cùng bạn đọc gần
xa!
Tâm Lương Đào Mạnh Xuân
Tám Ngọn Gió Đời

HỎI: - Chúng tôi
có biết một số giai thoại thú vị về Tô Đông Pha
và Thiền sư Phật Ấn. Nhưng giai thoại về "Bát
phong xuy bất động” thì chưa được tỏ tường, nhất
là bài thơ của Tô Đông Pha. Trong cuộc sống hàng
ngày, con người luôn đối diện với "Bát phong”,
tức tám ngọn gió đời. Có cách nào để có thể đứng
vững trước tám ngọn gió ấy không?
ĐÁP: - “Bát phong
xuy bất động” (tám gió thổi không động) là một
giai thoại vui, thâm thúy và tràn đầy thiền vị
về mối thâm giao giữa thi hào Tô Đông Pha
(1037-1101) và Thiền sư Phật Ấn (1032-1098).
Chuyện kể rằng, một hôm Tô Đông Pha sáng tác
được một bài thơ và ông rất hài lòng, bèn cho
người đem tặng Thiền sư Phật Ấn lúc bấy giờ đang
ở chùa Kim Sơn. Nguyên văn bài thơ của Tô Đông
Pha như sau:
“Khể thủ thiên trung thiên
Hào quang chiếu đại thiên
Bát phong xuy bất động
Đoan tọa tử kim liên”.
Tạm dịch là:
“Đảnh lễ Bậc Giác ngộ
Hào quang chiếu vũ trụ
Tám gió thổi chẳng động
Ngồi vững tòa sen vàng”.
Ngài Phật Ấn xem
qua bài thơ xưng tán cảnh giới giải thoát của
Bậc Giác ngộ, thấy chữ nghĩa và ý tứ rất hay
nhưng biết quá rõ bạn mình nhờ văn hay, chữ tốt,
dùng tâm thức bén nhạy để làm thơ chứ không phải
là bậc thượng sĩ thâm nhập nghĩa lý sâu xa của
Phật pháp, đạt đến Thượng thừa “Tám gió thổi
không động” nên thay vì khen ngợi ngài liền cầm
bút phê vào hai chữ “phóng thí” (đánh rấm - hạ
phong) và bảo gia nhân đem về trình lại cho Tô
Đông Pha.
Quả như điều mà
ngài Phật Ấn đã dự đoán. Tô Đông Pha sau khi xem
lời nhận xét của Phật Ấn xong liền đùng đùng nổi
giận, lập lức bươn bả vượt sông sang chùa Kim
Sơn để bắt tội Phật Ấn.
Gặp nhau ở bến
sông, Đông Pha liền lớn tiếng trách: “Bài thơ
của tôi sai sót ở chỗ nào mà ngài lại phê vào
hai chữ “đánh rấm” kia”. Thiền sư Phật Ấn liền
cười xuề: “Ông nói “Tám gió thổi không động” mà
chỉ một cái “đánh rấm” thôi đã bay sang sông rồi”.
Đến đây, Tô Đông Pha mới chợt hiểu ra mình chưa
bất động.
Về bát phong hay
bát thế phong, nghĩa là tám ngọn gió đời, tám
pháp ở thế gian hay làm loạn động, mê hoặc lòng
người. Theo Từ điển Phật học Huệ Quang, tập I,
tr.414, tám ngọn gió ấy gồm:
1-Lợi
(lợi lộc), 2-Suy (hao tổn), 3-Hủy (chê bai chỉ
trích), 4-Dự (gián tiếp khen ngợi người), 5-Xưng
(trực tiếp ca tụng người), 6-Cơ (dựng sự việc
giả để nói xấu người), 7-Khổ (gặp chướng duyên
nghịch cảnh, thân tâm bị bức bách, khổ não),
8-Lạc (gặp được duyên tốt, thuận cảnh, thân tâm
vui vẻ, hân hoan).
Con người thường
dao động, thể hiện cảm xúc vui buồn rõ rệt trước
những hoàn cảnh thuận nghịch của cuộc sống. Khi
được lợi (lợi) thì vui mừng, hớn hở ngược lại
khi bị mất mát, tổn hại (suy) thì buồn bã, tiếc
nuối. Khi bị chê bai, chỉ trích (hủy) cảm thấy
rất khó chịu nhưng khi được khen ngợi (dự) thì
vui thích, hài lòng. Khi được mọi người xưng tán,
tung hô (xưng) thì hả hê, ngất ngây hạnh phúc
ngược lại khi bị chế diễu, vu khống (cơ) thì hậm
hực, bức xúc không yên. Khi những điều không như
ý ập đến (khổ) thì đau khổ, thở than và ngược
lại khi mọi việc đều thuận lợi như ý (lạc) thì
mừng rỡ, vui vẻ.
Cuộc sống của con
người chẳng mấy khi được bình an, vì luôn bị tám
ngọn gió này chi phối. Do vậy, muốn thiết lập
hạnh phúc và an vui trong đời sống chúng ta phải
giữ vững tâm ý khi tiếp xúc, đối điện với tám
ngọn gió này. Đại thừa vô sanh phương tiện môn (Đại
Chánh 85, 1247 hạ) chỉ rõ: “Nếu thân tâm vắng
lặng an ổn thì tám gió thổi không động”. Cũng
như chuyện “gió động hay phướn động”, thì ra tâm
người động chứ gió và phướn chỉ là chuyện bên
ngoài.
Những dao động
của tâm thức như là sóng nhưng bên dưới sự ầm ào
đó là yên lặng.
Phải quán
sát liên tục để thấy rõ bản chất của tám ngọn
gió đời ấy tuy thường xuyên thổi đến nhưng thực
chất chỉ là ở bên ngoài, bởi vì mình đeo bám, bị
dính mắc nên mới bị chúng chi phối. Mặt khác,
bát phong vốn vô thường nên có đó rồi lại không
đó. Vì thế, được hay mất, khen hay chê, đau khổ
hay vui sướng cũng đều tương đối, không có gì
trường cửu. Nhờ thường xuyên quán sát với trí
tuệ như thế nên khi được cũng không quá mừng,
lúc mất cũng không quá buồn, được khen không
kiêu, bị chê không giận,v.v. thì có thể chế
ngự được bát phong. Sống vững chãi và thảnh thơi
trong vô vàn biến động thuận nghịch của cuộc đời
là điều có thể thực hiện được nhờ thực tập và
thành tựu tuệ quán về ba sự thật Vô thường - Khổ
- Vô ngã của vạn pháp.
Chúc các bạn tinh
tấn!

* Sau khi đọc
xong giai thoại thú vị trên, tôi đã cố gom ý
chính trong “Tám Ngọn Gió Đời” thành bài văn vần,
vừa để giúp mình nhớ lâu, thực tập và cũng vừa
để bạn đạo nào muốn tu tập cho tâm bớt loạn động,
hầu đem lại những phút giây an lạc cho tâm hồn,
có được phần tóm lượt tương đối dễ nhớ hơn.
Tám Ngọn Gió Đời
Bị kẹt tám ngọn gió đời,
Tâm ta loạn động, chẳng hồi nào ngơi,
Được khen: vui vẻ, tươi cười,
Bị chê: sân dậy, giận người chê ta,
Đắc lợi: vui sướng quá đà,
Tổn hại: buồn bã, tưởng là khó nguôi,
Còn được xưng tán, ôi thôi!
Hả hê, ngây ngất, thấy đời lên hương,
Bị vu khống: thật đoạn trường,
Hậm hực, uất ức, tưởng chừng khó quên,
Tất cả mọi việc thuận duyên,
Đời sao đẹp quá : cõi tiên dương trần,
Chướng duyên đến: khổ vô vàn,
Làm sao cố giữ Tâm An: hàng đầu,
Khen: không kiêu; mất: không rầu,
Chê: không giận; được: hơi đâu vui mừng,
Bát phong muốn ló, phải dừng,
Tập tu được vậy, đáng mừng lắm thay!
Qui lại nhớ bốn điều này:
Khen, chê, được, mất: hàng ngày bỏ qua.
Tâm Lương Đào Mạnh Xuân
(Stone
Mountain, Georgia)


|