MỘT NGHỆ THUẬT
HẠNH PHÚC
Nguyễn Duy Nhiên
Vài năm trước đây,
trường đại học “University of Wisconsin”
–Madison có tổ chức một cuộc thử nghiệm khoa học
có liên quan đến vấn đề đo lường hạnh phúc. Các
bác sĩ chuyên khoa về thần kinh não bộ dùng
những bộ máy tinh xảo để đo lường những làn sóng
trong bộ não của vài trăm tình nguyện viên,
thuộc mọi giới, tham gia cuộc thử nghiệm nghiên
cứu về mức độ hạnh phúc của con người. Với khám
phá của khoa học ngày nay thì khi một người cảm
thấy hạnh phúc, những làn sóng trong phần não
phía trước bên trái của họ (left prefrontal
cortex) hoạt động rất mạnh.
Và trong số những
người tình nguyện tham gia, có một vị tu sĩ Phật
giáo người Pháp tên là Matthieu Ricard. Điều
thú vị là khi các bác sĩ đo những làn sóng não
bộ có liên quan đến hạnh phúc của Ricard, trong
lúc ông ngồi thiền, thì nhận thấy chúng hoạt
động rất mạnh. Những dữ kiện, con số về mức độ
hạnh phúc của ông họ ghi nhận được quá cao so
với hàng trăm tình nguyện viên khác. Thật ra thì
con số ấy vượt ra ngoài cả mức giới hạn của một
người bình thường. Sau cuộc thử nghiệm này, các
nhà khoa học gọi đùa và đặt tên cho ông Matthieu
Ricard là "Người hạnh phúc nhất trên thế giới"
(the happiest man in the world).
Và khi được hỏi
là trong khi ngồi thiền để các bác sĩ thử nghiệm,
ông đã nghĩ những gì mà trong tâm lại phát khởi
nhiều hạnh phúc như vậy? Ricard trả lời rằng
ông chỉ ngồi thực tập Niệm Tâm Từ (Metta
Meditation). Ông không suy nghĩ gì hết, chỉ niệm
thầm những lời cầu mong cho tất cả mọi người,
trong đó có chính ông, luôn được an ổn không gặp
nạn tai, lúc nào cũng có hạnh phúc và không bị
khổ đau nào.
Ngày xưa Phật dạy
phương pháp niệm tâm từ này để giúp các đệ tử
của Ngài chuyển hóa những sợ hãi và phiền não
của mình. Và có lẽ khoa học ngày nay đã chứng
minh được điều ấy, rằng tình thương và tâm từ
thật sự có một năng lực chuyển hóa những thống
khổ và làm phát sinh trong ta một hạnh phúc rất
lớn. Và nếu như chúng ta có khả năng mở rộng
lòng mình ra, thì ta sẽ tiếp nhận được thật
nhiều hạnh phúc.
Nhưng bạn biết
không, có lẽ Phật cũng biết rằng đó không phải
là một việc dễ làm, nên Ngài mới dạy cho chúng
ta thực tập phương pháp niệm tâm từ. Có những
lúc ta cảm thấy khó có thể nào mở rộng tình
thương của mình ra được cho chung quanh, và
nhiều khi ngay cả cho chính mình. Nhưng có thể
vì chúng ta nhìn xa rộng quá chăng, chúng ta
nghĩ rằng tâm từ phải được biểu hiện ra bằng một
hành động gì to tát lắm chăng? Tôi
nghĩ, đôi khi một tình thương lớn lại thường
được biểu hiện trong những điều nhỏ nhặt nhất.
Một đôi giày
Có một anh lính
cứu hỏa tình nguyện (volunteer fireman) kể lại
một bài học trong đời mình mà anh ghi nhớ mãi. Anh
Mark Bezos là một người luôn mang trong tim một
lý tưởng muốn giúp người và phục vụ cho đời. Anh
là một trong những người đứng đầu của một tổ
chức thiện nguyện lấy tên Robin Hood ở thành phố
New York, với mục đích chống nghèo đói và giúp
đỡ những người bất hạnh. Và ngoài công việc ấy,
trong những giờ rảnh anh lại tham gia vào một
đội cứu hỏa tình nguyện trong vùng.
Anh kể lại vụ
chữa cháy đầu tiên của anh xảy ra vào một đêm
khuya mùa đông, và bài học ấy anh vẫn còn ghi
nhớ mãi. Những người lính cứu hỏa tình nguyện
ai cũng rất là hăng say, mỗi khi có vụ cháy nào
thì ai cũng muốn mình sẽ là người anh hùng xông
vào căn nhà đang bốc lữa để cứu nạn nhân, hoặc
được làm một việc gì đó thật quan trọng.
Lần ấy, khi anh
vừa đến nơi xảy ra cuộc cháy, thì đã có một
người lính cứu hỏa tình nguyện khác đến trước
anh rồi. Bên ngoài là cô chủ nhà đang đứng với
vị lính Chỉ Huy chữa cháy, cô ta che dù, đứng
chân không, dưới cơn mưa lạnh, vẽ mặt rất hoang
mang. Vị Chỉ Huy ra lệnh cho người lính Cứu Hỏa
đến đầu tiên, xông vào căn nhà đang cháy để cứu
con chó thân yêu của cô chủ nhà đang còn bị mắc
kẹt bên trong. Anh Bezos cảm thấy một sự ganh tỵ
nổi lên trong lòng, phải chi anh đến sớm hơn một
chút thôi thì mình đã là một vị anh hùng rồi, và
suốt đời anh sẽ có thể kể lại cho người khác
nghe về hành động dũng cảm và đầy nghĩa hiệp này
của mình.
Đến phiên anh, vị
Chỉ Huy quay sang nói: “Bezos, tôi muốn anh vào
trong căn nhà ấy, lên lầu, vào trong phòng ngủ
để lấy cho cô ấy một đôi giày”. Một đôi giày? Tuy
không hài lòng lắm, nhưng anh cũng nghe theo
lệnh, đi vào căn nhà, lúc ấy lửa cũng đã được
dập tắt gần hết, lên lầu và tìm một đôi giày. Tuy
làm nhưng trong lòng anh cảm thấy mình chẳng là
một bậc “anh hùng” chút nào hết. Và lẽ dĩ nhiên,
khi mang đôi giày ra ngoài, anh thấy cô chủ đang
mừng rỡ ôm con chó của mình, và thờ ơ với đôi
giày mà anh mang ra cho cô ta.
Vài tuần sau đó,
đội cứu hỏa của anh nhận được một lá thơ cám ơn
thật chân thành của người chủ nhà về những hành
động can đảm và sự chăm sóc của mọi người đối
với cô ta. Và cô viết, hành động biểu lộ tình
thương sâu sắc nhất mà cô ghi nhận được, là có
một người nào đó hôm ấy đã mang ra cho cô một
đôi giày khi cô đứng dưới cơn mưa lạnh. Và đó là
điều mà cô sẽ trân quý và ghi nhớ mãi suốt đời
mình.
Anh Bezos chia sẻ,
đó là một bài học rất lớn trong đời anh. Trong
sự nghiệp giúp người và giúp đời, anh đã từng
chứng kiến từ những dự án, việc làm to tát giúp
thật nhiều người, cho đến những hành động nhỏ
nhặt chăm sóc cho một cá nhân. Và điều mà anh
học được là: Tất cả đều quan trọng như nhau.
Chúng ta
đừng chờ đợi. Đừng đợi đến khi nào mình thật
giàu có mới có thể đóng góp, đừng chờ ta phải có
một dự án to lớn giúp trăm ngàn người mới thi
hành… Chúng ta đều có thể đóng góp cho đời
bằng tình thương chân thật của mình. Cuộc
đời ít khi nào cho ta có cơ hội để làm một vị
anh hùng, nhưng bao giờ cũng có nhiều dịp để
giúp ta làm vơi bớt khổ đau của người khác...
Làm sao để có
hạnh phúc?
Trong cuộc sống
chúng ta thường khép kín mình lại, vì sợ rằng mở
rộng lòng ra cũng có nghĩa là ta sẽ có cơ hội
tiếp nhận khổ đau. Nhưng nếu ta mở lòng ra để
ban trải tình thương thì đó lại là một việc hoàn
toàn khác, vì luật tự nhiên là ta sẽ nhận lại
được những gì mình ban cho. Khi tình thương
càng rộng thì hạnh phúc của ta lại càng lớn.
Và đó không phải
là một giáo lý viễn vông, xa vời đâu bạn, vì
khoa học ngày nay cũng đã chứng minh được điều
đó rồi. Có lẽ chúng ta sẽ không bao giờ trở
thành được là một người hạnh phúc nhất thế giới như
ông Matthieu Ricard, nhưng tôi nghĩ rằng chúng
ta chắc chắn sẽ là một người có hạnh phúc.
Chúng ta hãy bắt
đầu bằng những việc làm bình thường và gần gũi
với mình nhất, vì dầu bất cứ trong hoàn cảnh nào
chúng ta bao giờ cũng có một cái gì đó chân thật,
dầu nhỏ nhặt đến đâu, để ban cho. Như một giọt
nắng trong sáng, như một bông hoa tỏa hương cho
cuộc đời, như một nén trầm thơm, sẽ được gió
cuốn đi chan hòa và chia sẻ cho biết bao nhiêu
người khác.
Và tôi nghĩ, đó
là phương cách Phật dạy để chúng ta có được hạnh
phúc!
Nguyễn Duy Nhiên
|