
Steve Jobs Kể Về
Cuộc Đời &
Cái Chết Trong
Diễn Văn Bất Hủ
Châu An dịch

Những lời phát
biểu tại lễ tốt nghiệp ở Đại học Stanford năm
2005 về thân thế, sự nghiệp, tình yêu và sự mất
mát của Steve Jobs trở thành một trong những bài
diễn văn để đời và đáng nhớ nhất trong lịch sử
nhân loại.
Steve Jobs đã qua
đời vào sáng 5/10/2011, khiến cả thế giới sửng
sốt và tiếc nuối. Ông là người kín tiếng, gần
như không bao giờ nói về đời tư và cuộc trò
chuyện cởi mở nhất có lẽ là bài phát biểu dưới
đây:
"Tôi rất vinh
dự có mặt trong lễ trao bằng tốt nghiệp của các
bạn hôm nay tại một trong những trường đại học
uy tín nhất thế giới. Tôi chưa bao giờ có bằng
đại học. Phải thú nhận đây là lần tôi tiếp cận
gần nhất với một buổi tốt nghiệp. Tôi muốn kể
cho các bạn ba câu chuyện về cuộc đời tôi. Không
có gì nhiều nhặn. Chỉ là ba câu chuyện.
Chuyện thứ nhất
là về việc kết nối các dấu chấm (kết nối các sự
kiện)
Tôi bỏ trường
Reed College ngay sau 6 tháng đầu, nhưng sau đó
lại đăng ký học thêm 18 tháng nữa trước khi thực
sự rời trường. Vậy, vì sao tôi bỏ học?
Mọi chuyện như đã
định sẵn từ trước khi tôi sinh ra. Mẹ đẻ tôi là
một sinh viên, bà chưa kết hôn và quyết định gửi
tôi làm con nuôi. Bà nghĩ rằng tôi cần được nuôi
dưỡng bởi những người đã tốt nghiệp đại học nên
sắp đặt để trao tôi cho một vợ chồng luật sư
ngay trong ngày sinh. Tuy nhiên, mọi chuyện thay
đổi vào phút chót bởi họ muốn nhận một bé gái
hơn là tôi.
Vì thế, cha mẹ
nuôi của tôi, khi đó đang nằm trong danh sách
xếp hàng, đã nhận được một cú điện thoại vào nửa
đêm rằng: "Chúng tôi có một đứa con trai không
mong đợi, ông bà có muốn chăm sóc nó không?" và
họ trả lời: "Tất nhiên rồi". Mẹ đẻ tôi sau đó
phát hiện ra mẹ nuôi tôi chưa bao giờ tốt nghiệp
đại học còn cha tôi thậm chí chưa tốt nghiệp phổ
thông trung học. Bà từ chối ký vào giấy tờ trao
nhận và chỉ đồng ý vài tháng sau đó khi bố mẹ
hứa rằng ngày nào đó tôi sẽ vào đại học.
Sau đó 17 năm,
tôi thực sự đã vào đại học. Nhưng tôi ngây thơ
chọn ngôi trường đắt đỏ gần như Đại học Stanford
vậy. Toàn bộ số tiền tiết kiệm của bố mẹ tôi
phải dồn vào trả học phí cho tôi. Sau 6 tháng,
tôi thấy việc đó không hề hiệu quả. Tôi không có
ý niệm về những gì muốn làm trong cuộc đời mình
và cũng không hiểu trường đại học sẽ giúp tôi
nhận ra điều đó như thế nào. Tại đó, tôi tiêu
hết tiền mà cha mẹ tiết kiệm cả đời. Vì vậy tôi
ra đi với niềm tin rằng mọi việc rồi sẽ ổn cả.
Đó là khoảnh khắc đáng sợ, nhưng khi nhìn lại,
đấy lại là một trong những quyết định sáng suốt
nhất của tôi. Tôi bắt đầu bỏ những môn học bắt
buộc mà tôi không thấy hứng thú và chỉ đăng ký
học môn tôi quan tâm.
Tôi không có suất
trong ký túc, nên tôi ngủ trên sàn nhà của bạn
bè, đem đổi vỏ chai nước ngọt lấy 5 cent để mua
đồ ăn và đi bộ vài km vào tối chủ nhật để có một
bữa ăn ngon mỗi tuần tại trại Hare Krishna.
Những gì tôi muốn nói là sau này tôi nhận ra
việc cố gắng theo đuổi niềm đam mê và thỏa mãn
sự tò mò của mình là vô giá.
Tôi sẽ kể cho các bạn một ví dụ: Đại học Reed
khi đó có lẽ là trường tốt nhất dạy về nghệ
thuật viết chữ đẹp ở Mỹ. Khắp khuôn viên là các
tấm áp-phích, tranh vẽ với những dòng chữ viết
tay tuyệt đep. Vì tôi đã bỏ học, tôi quyết định
chỉ đăng ký vào lớp dạy viết chữ để tìm hiểu họ
làm điều đó thế nào. Tôi học cách biến hóa với
nét bút, về khoảng cách giữa các chữ, về nét
nghiêng, nét đậm. Đây là môn học nghệ thuật và
mang tính lịch sử mà khoa học không thể nắm bắt
được và tôi thấy nó thật kỳ diệu.
Những thứ này khi
đó dường như chẳng có chút ứng dụng thực tế nào
trong cuộc đời tôi. Nhưng 10 năm sau, khi chúng
tôi thiết kế máy Macintosh, mọi thứ như trở lại
trong tôi. Và chúng tôi đưa nó vào trong Mac. Đó
là máy tính đầu tiên có các font chữ đẹp. Nếu
tôi không bỏ học chỉ để theo một khóa duy nhất
đó, máy Mac sẽ không bao giờ được trang bị nhiều
kiểu chữ hoặc có được sự cân xứng về khoảng cách
các chữ như vậy (sau này Windows đã sao chép lại).
Nếu tôi không bỏ học, tôi có lẽ sẽ không bao giờ
tham gia lớp nghệ thuật viết chữ và máy tính có
lẽ không có được hệ thống chữ phong phú như hiện
nay.
Tất nhiên,
chúng ta không thể kết nối các dấu ấn tương lai,
bạn chỉ có thể móc nối chúng khi nhìn lại quá
khứ. Vậy hãy tin rằng các dấu chấm, các sự kiện
trong cuộc đời bạn về mặt này hay mặt khác sẽ
ảnh hưởng đến tương lai của bạn. Bạn phải có
niềm tin vào một thứ gì đó - sự can đảm, số
phận, cuộc đời, định mệnh hay bất cứ điều gì -
cách nghĩ đó đã tạo nên những sự khác biệt
trong cuộc đời tôi.
Câu chuyện thứ
hai là về tình yêu và sự mất mát
Tôi may mắn khi
đã nhận ra những gì tôi yêu quý ngay từ khi còn
trẻ. Woz (Steve Wozniak) cùng tôi sáng lập Apple
tại garage của bố mẹ khi tôi mới 20 tuổi. Chúng
tôi làm việc miệt mài trong 10 năm và phát triển
từ một cái nhà xe thành một công ty trị giá 2 tỷ
USD với 4.000 nhân viên. Chúng tôi cho ra đời
thành quả sáng tạo - Macintosh - khi tôi mới
bước sang tuổi 30.
Sau
đó, tôi bị sa thải.
Sao bạn lại có
thể bị sa thải tại ngay công ty mà bạn lập ra?
Apple đã thuê một người mà tôi nghĩ là đủ tài
năng để điều hành công ty với mình và năm đầu
tiên, mọi thứ đã diễn ra tốt đẹp. Nhưng sau đó,
tầm nhìn về tương lai của chúng tôi khác nhau và
không thể hợp nhất. Khi đó, ban lãnh đạo đứng về
phía ông ấy. Ở tuổi 30, tôi phải ra đi. Những gì
tôi theo đuổi cả đời đã biến mất, nó đã bị phá
hủy.
Tôi không biết
phải làm gì trong những tháng tiếp theo. Tôi cảm
thấy như mình đã đánh rơi mất cây gậy trong cuộc
chơi khi người ta vừa trao nó cho tôi. Tôi đã
gặp David Packard và Bob Noyce, cố gắng xin lỗi
vì đã làm mọi chuyện trở nên tồi tệ. Tôi còn
nghĩ đến chuyện bỏ cuộc. Nhưng mọi thứ bắt đầu
kéo tôi trở lại. Tôi vẫn yêu những gì tôi làm.
Bước ngoặt tại Apple không thay đổi con người
tôi. Tôi bị từ chối, nhưng tôi vẫn còn yêu. Vì
thế tôi quyết định làm lại từ đầu.
Khi đó tôi đã
không nhận ra, nhưng hóa ra bị sa thải lại là
điều tốt nhất dành cho tôi. Sức ép duy trì sự
thành công đã được thay thế bằng tinh thần nhẹ
nhàng của người mới bắt đầu lại và không chắc về
những gì sẽ diễn ra. Nó giải phóng tôi để bước
vào giai đoạn sáng tạo nhất cuộc đời.
Trong năm năm
tiếp theo, tôi thành lập NeXT và một công ty
khác mang tên Pixar và phải lòng một người phụ
nữ tuyệt vời, người trở thành vợ tôi sau này.
Pixar tạo ra bộ phim từ đồ họa máy tính đầu tiên
trên thế giới - Toy Story và hiện là xưởng phim
hoạt hình thành công nhất toàn cầu. Apple mua
lại NeXT, tôi trở lại và công nghệ tôi phát
triển ở NeXT là trọng tâm trong cuộc phục hưng
Apple. Tôi và vợ Laurene cũng có một cuộc sống
gia đình tuyệt vời.
Tôi khá chắc
chắn
rằng những điều trên sẽ không xảy ra nếu tôi
không bị Apple sa thải. Nó như một liều thuốc
đắng và kinh khủng, nhưng bệnh nhân cần nó. Đôi
khi cuộc đời sẽ giáng một viên gạch vào đầu bạn.
Đừng mất niềm tin. Tôi hiểu thứ duy nhất
khiến tôi vững vàng chính là niềm đam mê. Bạn
phải tìm ra bạn yêu cái gì. Nó đúng cho công
việc và cho cả những người thân yêu của bạn.
Công việc chiếm phần lớn cuộc đời và cách duy
nhất để thực sự hài lòng là làm những gì bạn tin
nó sẽ trở nên tuyệt vời. Và cách duy nhất có
công việc tuyệt vời là yêu những gì bạn làm. Nếu
chưa nhận ra, hãy tiếp tục tìm kiếm. Đừng dừng
lại. Như mọi mối quan hệ trong cuộc đời, nó sẽ
trở nên ngày càng tốt đẹp hơn qua từng năm.
Câu chuyện thứ ba
là về cái chết
Khi 17 tuổi, tôi
đọc ở đâu đó rằng: "Nếu sống mỗi ngày như thể đó
là ngày cuối cùng, một ngày nào đó bạn sẽ đúng".
Điều đó gây ấn tượng với tôi và 33 năm qua, tôi
nhìn vào gương mỗi sáng và hỏi: "Nếu hôm nay là
ngày cuối của cuộc đời mình, mình có muốn làm
những gì định làm hôm nay không?". Nếu câu trả
lời là "Không" kéo dài trong nhiều ngày, đó là
lúc tôi biết tôi cần thay đổi.
Luôn nghĩ rằng
mình sẽ sớm chết là công cụ quan trọng nhất giúp
tôi tạo ra những quyết định lớn trong đời. Vì
gần như mọi thứ, từ hy vọng, niềm tự hào, nỗi sợ
hãi, tủi hộ hay thất bại, sẽ biến mất khi bạn
phải đối mặt với cái chết, chỉ còn lại điều thực
sự quan trọng với bạn. Nghĩ rằng mình sắp chết
là cách tốt nhất tôi tránh rơi vào bẫy rằng tôi
sẽ mất cái gì đó. Khi không còn gì nữa, chẳng có
lý gì bạn không nghe theo lời mách bảo của trái
tim.
Một năm trước,
tôi biết mình bị ung thư. Tôi được chụp cắt lớp
lúc 7h30 và nhìn thấy rõ khối u trong tuyến tụy.
Tôi còn chẳng biết tuyến tụy là cái gì. Bác sĩ
bảo tôi bệnh này không chữa được và tôi chỉ có
thể sống thêm 3 đến 6 tháng nữa. Ông ấy khuyên
tôi về nhà và sắp xếp lại công việc, cố gắng trò
chuyện với bọn trẻ những điều mà tôi định nói
với chúng trong 10 năm tới, nhưng giờ phải tâm
sự trong vài tháng. Nói cách khác, hãy nói lời
tạm biệt.
Tối hôm đó, tôi
được kiểm tra sinh thiết. Họ đút một ống qua cổ
họng tôi xuống dạ dày và ruột rồi đặt một cái
kim vào tuyến tụy để lấy mẫu tế bào khối u. Tôi
giữ thái độ bình thản, và vợ tôi, cũng có mặt
lúc đó, kể với tôi rằng khi các bác sỹ xem các
tế bào dưới kính hiển vi, họ đã reo lên khi phát
hiện đây là trường hợp ung thư tuyến tụy hiếm
hoi có thể chữa được bằng phẫu thuật. Tôi đã
được phẫu thuật và bây giờ tôi đã khỏe lại.
Đó là lần gần
nhất tôi đối mặt với cái chết. Tôi hy vọng lần
tiếp theo sẽ là vài thập kỷ nữa.
Không ai muốn chết. Ngay cả người mong được lên
thiên đường cũng không muốn chết để tới đó.
Nhưng cái chết là đích đến mà chúng ta đều phải
tới. Không ai thoát được nó. Cái chết như là
phát minh hay nhất của sự sống. Nó là tác nhân
thay đổi cuộc sống. Nó loại bỏ sự cũ kỹ (người
già) để mở đường cho cái mới (lớp trẻ). Các bạn
chính là thế hệ trẻ, nhưng ngày nào đó sẽ già đi
và rời bỏ cuộc sống. Xin lỗi vì đã nói thẳng
nhưng điều đó là sự thật.
Thời gian của bạn
không nhiều, đừng lãng phí bằng cách sống cuộc
đời của người khác. Đừng nghe những lời giáo
điều, vì đó là suy nghĩ của người khác. Đừng để
những quan điểm ồn ào lấn át tiếng nói bên trong
bạn. Chúng biết bạn muốn gì. Mọi thứ khác chỉ là
thứ yếu.
Khi tôi còn trẻ,
có một cuốn sách thú vị là The Whole Earth
Catalog (Cẩm nang thế giới). Nó giống như một
cuốn kinh thánh, kim chỉ nam của thế hệ tôi. Tác
giả Steward Brand tạo ra nó vào thập niên 60,
trước thời
máy tính cá nhân. Nội dung sách được soạn bằng
máy đánh chữ, bằng kéo và bằng máy ảnh polaroid.
Nó như Google trên giấy vậy. Ở bìa sau của cuốn
sách có in ảnh một con đường trong ánh bình
minh, bên dưới là dòng chữ: "Sống khát khao.
Sống dại khờ". Tôi luôn chúc điều đó cho chính
mình. Hôm nay, các bạn tốt nghiệp và sắp bước
vào cuộc đời mới, tôi cầu chúc điều đó cho các
bạn.
Hãy luôn khao
khát. Hãy luôn dại khờ!
Châu An
dịch (theo Tin nhanh
Việt Nam)

---------------------------------------------------
Tạm Biệt Phật Tử Huyền Thoại Steve Jobs
theo Phật Tử Việt Nam
Steve Jobs, người mới từ chức Giám đốc điều hành
hãng Apple, nơi sản xuất những sản phẩm đi đầu
xu thế thời đại như i-pod, i-phone, i-pad, đã
qua đời ở tuổi 56.
Chiến đấu với bệnh tật
Jobs phát hiện bị ung thư tuyến tụy vào năm
2003. Một năm sau, bệnh tật của ông mới được
công bố khi ông phải làm phẫu thuật để cắt bỏ
khối u. Ca phẫu thuật diễn ra thành công và Jobs
không cần hóa trị hay xạ trị.
Năm 2005, trong một bài phát biểu ở trường Đại
học Standford, Jobs tiết lộ thông tin bác sĩ
chẩn đoán ông sẽ không sống quá 6 tháng nữa. Tuy
nhiên, các xét nghiệm sau đó lại cho thấy căn
bệnh của ông có thể chữa trị được.
Mọi thông tin về sức khỏe của Jobs được giữ khá
kín vài năm sau đó, cho tới tháng 7/2008, khi
Jobs xuất hiện với vẻ gày gò hốc hác trong lễ ra
mắt chiếc iPhone 3G. Mặc dù Apple vẫn nói rằng
Jobs chỉ ốm sơ nhưng cổ phiếu của hãng đã giảm
mạnh 10%.
Tháng 1/2009, một số nguồn tin nói rằng, Jobs
phải phẫu thuật ghép gan tại bệnh viện đại học
Methodolist tại Memphis, bang Tennessee. Có tới
hơn 15.000 người Mỹ tình nguyện hiến tặng gan
cho ông. Sau đó, Apple lại tuyên bố Jobs đã hồi
phục tốt và sớm trở lại công việc điều hành hãng.
Ba tháng sau đó, Jobs trở lại trong buổi ra mắt
mẫu iPod mới tại San Francisco và tiếp đó tới
tháng 10, ông giới thiệu chiếc laptop MacBook
Air.
Tới tháng 8/2011 vừa qua, Jobs bất ngờ xin từ
chức Giám đốc điều hành Apple. Tuy trong thư gửi
đồng nghiệp, Jobs không nói rõ lý do vì sao ông
từ chức, nhưng phần lớn ý kiến cho rằng sức khỏe
của ông có vấn đề. Vài ngày sau đó, một bức ảnh
ông trong thể trạng da bọc xương đã xuất hiện
trên mạng internet.
Nhân duyên với nhà Phật
Năm 1973, Jobs cùng một người bạn là Daniel
Kottke, lang thang khắp Ấn Độ để “tìm kiếm sự
giác ngộ tâm linh”. Không may cho Jobs, vị minh
sư bí ẩn mà ông muốn diện kiến vừa qua đời.
Không tìm được sự giác ngộ tâm linh như mong
muốn, ông trở về California trong trang phục của
một nhà sư.
Trở về Mỹ, Jobs dành nhiều thời gian tìm hiểu về
Thiền tại Trung tâm Thiền Los Altos ở California
trước khi nghiên cứu sâu hơn về Thiền dưới sự
hướng dẫn của Thiền sư Kobun Chino Otogawa,
người về sau được Jobs mời làm “cố vấn tâm linh”
cho công ty phần mềm NeXT.
Năm 1976,
sau 3 năm tầm sư học đạo, Jobs cùng người bạn
cũng bỏ học đại học như mình là Steve Wozniak
thành lập Apple.
Kobun Chino, một nhà sư, đã làm chủ hôn lễ của
ông với Laurene Powell, một thạc sĩ quản trị
kinh doanh Đại học Stanford.

Ứng dụng Phật giáo trong điều hành kinh doanh
Mặc dù không phải là người thể hiện những giá
trị tôn giáo, trong Steve Jobs cũng đã khai thác
và ứng dụng những giá trị Phật giáo nhất định
trong việc điều hành kinh doanh và phong cách
sống của mình.
Một những
quan điểm nổi bật của ông liên quan đến Phật
giáo là "Sơ tâm". Ông cho rằng hãy học hỏi với
cái tâm thuần khiết của người mới bắt đầu, luôn
khao khát tìm tòi những điều mới. Chúng ta cũng
nên tiếp cận mọi thứ với tinh thần cởi mở và
trải nghiệm chúng như lần đầu.
Trong cuộc sống cá nhân, Steve thích sự giản dị.
Sculley trả lời tờ báo Businessweek năm
2010 như sau: “Ông là một người sống đơn
giản. Tôi nhớ khi đi vào nhà của Steve, ông hầu
như chẳng có bất cứ đồ nội thất nào cả. Ông chỉ
có môt bức tranh của Einstein, người mà ông vô
cùng ngưỡng mộ, một cây đèn Tifany, một cái ghế
và một cái gường. Ông không tin vào việc có thật
nhiều thứ xung quanh nhưng ông lại vô cùng kỹ
lưỡng trong những thứ mà ông chọn lựa."
Cũng với nguyên tắc đơn giản, trong quản trị, để
tạo ra những sản phẩm với sự nổi bật của những
công cụ cần thiết nhất, ông thường nói "không"
đối với những tính năng mang tính "trang trí".
Và điều này được thể hiện rõ ràng trong tất cả
sản phẩm của Apple.
Jobs đòi hỏi, iPod không được có bất cứ một nút
nào, thậm chí nút tắt/mở - điều tưởng như không
thể đối với một kỹ sư công nghệ. Jobs cho rằng,
sự đơn giản hóa có thể còn khó khăn hơn cả sự
phức tạp, nó đòi hỏi người ta phải suy nghĩ tích
cực hơn bằng mọi cách để biến mọi thứ trở nên
đơn giản. Nhưng cuối cùng, nó sẽ giúp người ta
vượt mọi trở ngại.
Steve Jobs cũng có một câu nói nổi tiếng: "Stay
hungry, stay foolish", tạm dịch "Hãy cứ đói khát
và dại khờ", bởi vì nhờ đó, bạn mới không ngừng
vươn lên và mở rộng tâm trí với những điều mới
mẻ.
Thay đổi thế giới
Đối với Steve Jones, việc một sản phẩm có hình
dáng, được cảm nhận và tương tác như thế nào
quan trọng hơn yếu tố thuần công nghệ. Trong khi
các hãng máy tính cá nhân quan tâm đến việc tăng
tốc độ xử lý, ông theo đuổi việc tạo ra thiết kế
thông minh và khác biệt.
Những chiếc điện thoại di động không nút bấm,
máy tính không bàn phím như i - phone, i - pad
đã tạo ra sự khác biệt, tiện lợi, mới vẻ và
chính nó đã tạo ra xu hướng mới trong trải
nghiệm về công nghệ, và Apple đã quá thành công
trong những dòng sản phẩm này.
=======================


|