|
ĐẠO PHẬT
VỚI VẤN ĐỀ HÔN
NHÂN, GIA ĐÌNH
Quảng Trí
Giáo lý của đạo
Phật hướng đến mục đích giải thoát và giác ngộ,
xuất ly thế gian. Tuy nhiên, giáo lý ấy luôn đặt
trên nền tảng nhân bản, hướng đến con người và
nhằm giúp cho con người có được hạnh phúc trong
cuộc sống, cho nên những lời dạy của đức Phật
không xa rời thực tiễn, không phản lại hiện thực
của xã hội.
Hơn nữa, tín đồ
theo đạo Phật phần lớn là những người Phật tử
tại gia, hàng ngũ xuất gia chỉ chiếm một số
lượng rất nhỏ. Chính vì vậy, đức Phật đã dạy
những vấn đề về hôn nhân, gia đình, và nêu lên
những quan điểm của Ngài về vấn đề ấy để giúp
cho các Phật tử sống theo chánh pháp nhưng vẫn
có được hạnh phúc trong đời sống gia đình.
Có thể nói rằng,
bản chất của tình yêu và hôn nhân không có gì
xấu. Tình yêu và hôn nhân là chuyện thường tình
của con người, nó trở nên tốt đẹp hay không tốt
đẹp là hoàn toàn tuỳ thuộc vào người tạo dựng nó.
Ðức Phật không hề bác bỏ vấn đề nam nữ yêu nhau,
nhưng Ngài dạy từ lúc yêu thương đến lúc chung
sống với nhau thì phải phù hợp với các chuẩn mực
đạo đức của xã hội, phải hợp với đạo lý làm
người. Người nam và người nữ sống bên nhau phải
có hạnh phúc.
Trong kinh Đại
Bảo Tích đức Phật đã nhận định rằng: “Nếu một
người đàn ông có thể tìm được một người vợ,
người phụ nữ thích hợp và hiểu biết; người phụ
nữ có thể tìm được một người đàn ông thích hợp
và hiểu biết, cả hai thực sự may mắn".
Như vậy là đức
Phật đã không bác bỏ vấn đề hôn nhân gia đình mà
còn đề xướng hôn nhân dựa trên sự tìm hiểu lẫn
nhau, hiểu biết về nhau giữa nam và nữ, sự phù
hợp lẫn nhau giữa hai người rồi mới đi tới hôn
nhân chứ không phải là hôn nhân do sự ép buộc
hoặc là vì những lý do không chính đáng. Nếu hai
người không phù hợp với nhau mà vẫn phải chung
sống với nhau thì như vậy là không may mắn cho
họ, họ sẽ rất khó có được hạnh phúc trong đời
sống hôn nhân của mình.
Hai
người
thương yêu nhau và tiến đến hôn nhân là một nhân
duyên lớn. Hôn nhân này hạnh phúc hay khổ đau là
phụ thuộc vào phẩm chất đạo đức, nhân cách của
đôi vợ chồng. Trong đời sống hôn nhân có rất
nhiều vấn đề nảy sinh, có lắm chuyện phũ phàng,
nằm ngoài dự tính của con người, nếu như hai
người đã trang bị sẵn sàng những đức tính bao
dung, cần mẫn, chân thành, nhẫn nại và khiêm
tốn, thương yêu và tôn trọng lẫn nhau, có trách
nhiệm về đời sống của nhau thì chắc chắn cuộc
hôn nhân của hai người sẽ mãi mãi hạnh phúc.
Ngày nay có không
ít những đôi vợ chồng sống với nhau không mấy
hạnh phúc, và cũng đã có những đôi vợ chồng phải
đi đến việc ly hôn. Đấy là một thực trạng đáng
buồn, đáng được lưu tâm trong đời sống xã hội.
Nếu như cuộc hôn nhân của cha mẹ bị đau khổ và
bất hạnh thì không chỉ tội nghiệp cho chính bản
thân họ mà còn tội nghiệp cho các con của họ nữa.
Đây là một trong những vấn nạn và trở thành gánh
nặng của xã hội.
Có nhiều nguyên
nhân dẫn đến những bất hạnh trong đời sống hôn
nhân. Có những cuộc hôn nhân mà hai người chưa
thực sự hiểu biết về nhau, có thể là do sự gán
ép của cha mẹ hai bên, cũng có thể là do chính
bản thân hai người không làm chủ được hành vi
của mình, trong một phút nông nỗi đã để lại hậu
quả đáng tiếc nên buộc phải kết hôn với nhau.
Có những cuộc hôn
nhân mà hai người không thực sự yêu nhau, một
trong hai người đến với người kia với ý đồ lợi
dụng người kia, khi người kia không còn giá trị
lợi dụng nữa thì tình cảm và sự quan tâm chăm
sóc cũng dần dần mất theo. Như thế thì làm sao
có được hạnh phúc?
Và cũng có những
người thật sự thương yêu nhau, đến với nhau bằng
cả tấm chân tình, tuy nhiên trong đời sống hôn
nhân của họ, do nhân cách đạo đức chưa được hoàn
thiện, người này lại không biết cảm thông, chia
sẻ với người kia, không biết tự hạ mình,… dẫn
đến sự bất hòa trong gia đình.
Có những cuộc hôn
nhân thì nguyên nhân dẫn đến mất hạnh phúc là do
sự ham thích cái mới, tìm cầu cái mới, không giữ
đúng bổn phận và khuôn phép của mình, không
chung thủy với nhau. Đối với vấn đề này, trong
kinh Đảnh Lễ Sáu Phương (còn gọi là Kinh Giáo
Thọ Thi-Ca-La-Việt, Trường Bộ Kinh), đức Phật có
dạy: “Nếu một người đàn ông có vợ mà đi đến
với một người phụ nữ khác ngoài hôn thú thì điều
này có thể là nguyên nhân về sự sa sút của anh
ta và chắc chắn anh ta sẽ phải đối mặt với nhiều
vấn đề khác cùng với những phiền toái”. Đối
với người phụ nữ cũng tương tự như vậy.
Ở đây chúng ta
không thấy đức Phật trực tiếp phản bác hay lên
án vấn đề một người đàn ông có nhiều vợ. Có lẽ
là do xã hội Ấn Độ thời bấy giờ cho phép người
đàn ông có thể có nhiều vợ chăng? Nhưng đức Phật
đã chỉ cho chúng ta thấy được tác hại cùng với
những rắc rối của sự không chung thủy, đồng thời
không tán thán vấn đề này, điều này được thể
hiện rõ qua đoạn kệ sau trong kinh Đảnh Lễ Sáu
Phương:
“Sát sanh và
trộm cắp
Nói
láo, lấy vợ người
Kẻ trí không tán
thán
Những hạnh nghiệp
như vậy”
Bên cạnh đó cũng
có những cuộc hôn nhân không hạnh phúc là do vấn
đề kinh tế. Có thể là do đôi vợ chồng đó không
có năng lực làm kinh tế, khiến cho đời sống gia
đình gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn, cũng có thể
là do người phụ nữ trong gia đình không biết
cách quản lý tài chính, không biết hạch toán chi
tiêu.
Một khi đời sống
kinh tế gặp nhiều khó khăn thì thường làm cho
người ta trở nên khó tính, trở nên cau có, dễ
dẫn đến bất hòa, khiến cho cuộc sống gia đình
không được hạnh phúc. Châm ngôn có câu: “Khi
sự nghèo khó gõ cửa nhà bạn thì tình yêu đội nón
ra đi”. Nói như thế không có nghĩa là người
giàu sang mới có hạnh phúc, chưa hẳn như thế.
Cũng có không ít người phải rơi nước mắt khổ đau
trên cả đống tiền của. Tuy nhiên, để có được một
cuộc sống hạnh phúc thì điều kiện vật chất phải
được đảm bảo.
Hiện nay trên
khắp thế giới đang dấy lên phong trào đòi nam nữ
bình quyền, bình đẳng nam nữ, điều này là hoàn
toàn phù hợp. Song, mỗi giới có một đặc tính
riêng, một khả năng riêng, có một thiên chức
riêng nên không thể hiểu sự bình quyền, bình
đẳng là nữ giới phải hoàn toàn giống như nam
giới được.
Bình quyền và
bình đẳng chỉ có thể hiểu theo một khía cạnh,
một góc độ nào đấy mà thôi. Thánh Gandhi đã từng
nhận xét rằng: “Tôi tin tưởng vào sự giáo dục
đúng đắn của người phụ nữ. Nhưng tôi thật sự tin
rằng người phụ nữ sẽ không đóng góp cho xã hội
bằng cách rập khuôn hoặc chạy đua cùng nam giới.
Cô ta có thể chạy đua, nhưng cô ta sẽ không vươn
tới những hoài bão lớn lao của mình. Cô ta có
khả năng bằng một người nam bắt chước. Cô ta
phải là phần bổ sung của người đàn ông”.
Do hiểu một cách
máy móc đối với vấn đề bình quyền, bình đẳng về
giới nên một số người phụ nữ đã xem thường bổn
phận chăm lo cho chồng, cho con, bỏ bê công việc
nhà, xem những công việc ấy là những công việc
thấp kém, cột chặt người phụ nữ. Họ mãi lo những
công việc làm ăn, tham gia vào các hoạt động
ngoài xã hội. Tham gia vào công tác xã hội, lo
làm kinh tế thì không có gì sai trái.
Tuy nhiên, thiên
chức của người phụ nữ là chăm lo cho đời sống
gia đình, quan tâm giáo dục con cái, thương yêu
và chăm lo cho chồng, cho con thì không thể bỏ
được. Họ mãi lo đòi quyền bình đẳng, tìm hạnh
phúc trong sự bình đẳng giới theo cách nghĩ của
họ mà quên rằng, chăm lo cho chồng, cho con cũng
là một niềm hạnh phúc lớn, là một bổn phận hết
sức thiêng liêng của người phụ nữ.
Cho dù họ có được
bình đẳng giống như nam giới, làm được những
công việc như nam giới làm, nhưng thử hỏi làm
sao họ có được hạnh phúc khi chồng con không
muốn trở về nhà, không tìm được không gian ấm
cúng trong gia đình, trong những bữa cơn thân
mật, trong những giờ tâm sự thân thiết?
Chăm sóc và giáo
dục con cái là bổn phận của cha mẹ, trong đó
người mẹ đóng vai trò quan trọng. Sự thành đạt
cũng như đức hạnh của con là một nhân tố quan
trọng góp phần làm cho gia đình hạnh phúc. Nếu
con cái hư hỏng, không ra gì thì gia đình không
thể nào có được hạnh phúc.
Ngược lại với xu
hướng trên là xu hướng cam chịu và lệ thuộc của
người phụ nữ. Có một số người phụ nữ tự cho mình
là một thứ vật dụng trong tay người đàn ông,
sống chỉ để làm vừa lòng người đàn ông. Theo
chiều hướng này thì cuộc hôn nhân cũng không thể
có được hạnh phúc đích thực, có chăng chỉ là sự
gượng ép, sự cam chịu.
Chìa khóa để khắc
phục vấn đề này không phải nằm trong tay người
đàn ông mà nó nằm trong tay của người phụ nữ.
Người phụ nữ phải thay đổi từ trong nếp nghĩ của
mình, phải dừng ngay ý nghĩ rằng, mình là một đồ
vật được dùng để làm thỏa mãn lòng ham muốn của
người nam, để phục vụ cho người đàn ông. Và phải
sửa đổi từ cách đi đứng, nói năng cho đến cả
cách trang điểm. Phải làm cho nét đẹp của mình
được bộc lộ một cách kín đáo mà lại duyên dáng
chứ không lộ liễu, không trở thành biểu tượng
của tình dục, không khêu gợi tình dục.
Nếu
mình
làm việc gì cũng nhắm đến mục đích thu hút sự
chú ý của người đàn ông, chinh phục người đàn
ông bằng sức lôi cuốn của thân thể mình thì vô
tình người phụ nữ đã tự hạ thấp mình, tự tạo nên
hố sâu để vùi dập mình.
Nhận thấy rõ thực
trạng của đời sống hôn nhân, biết rõ tâm tánh
của con người, đức Phật đã có những lời dạy rất
chí tình, chí lý để giúp cho mọi người có được
một cuộc sống hôn nhân hạnh phúc.
Trong Kinh Tăng
Chi Bộ, nhân một vi gia chủ có một người con gái
sắp được gả về nhà chồng, người gia chủ ấy thỉnh
đức Phật ban cho con gái của mình một vài lời
khuyên và đức Phật đã khuyên rằng: “Cô dâu
mới về nhà chồng có thể gặp những khó khăn, vì
thế nàng dâu phải tuân thủ những nguyên tắc sống
trong gia đình nhà chồng, phải kính trọng bố mẹ
chồng, phục vụ bố mẹ chồng một cách chu đáo như
là bố mẹ ruột của mình, phải tôn trọng và kính
mến những người thân và bạn hữu bên nhà chồng,
như vậy là cô dâu mới đã tạo nên một bầu không
khí an vui và hòa hợp trong gia đình chồng. Đồng
thời cần phải tìm hiểu những bản tánh của chồng,
biết rõ những hành động, tính khí của chồng và
cộng sự với chồng ở mọi lúc mọi nơi trong nhà
mới của chồng. Phải lịch sự, tử tế và biết những
thu nhập của chồng, quản lý chi tiêu một cách
hợp lý”.
Đọc qua những lời
khuyên này, chúng ta cảm thấy đức Phật vô cùng
siêu việt, dù đấy là những lời nói đã được nói
ra cách đây mấy nghìn năm, mà cho đến nay và có
lẽ là mãi mãi về sau vẫn còn nguyên giá trị cho
những người con gái lúc chuẩn bị về nhà chồng.
Thực hiện theo những lời khuyên ấy thì chắc chắn
người con gái tránh được những lỗi lầm đáng tiếc
có thể xảy ra và tạo được thiện cảm đối với gia
đình chồng, giúp cho người con gái cảm thấy hạnh
phúc hơn.
Đối với đời sống
vợ chồng, đức Phật đã nói rõ về vị trí, vai trò
của người chồng và người vợ trong gia đình. Theo
đức Phật, người chồng là người chủ, là trụ cột
trong gia đình để cho vợ và con nương tựa, người
chồng là tấm gương sáng soi khắp những nỗi lòng
uẩn khúc của vợ. Người chồng phải luôn luôn biết
thương yêu, đối xử công bằng, đứng đắn và chăm
chỉ để kiến lập gia đình, hầu đem lại sự kính
thuận và tinh tấn của người vợ. Ảnh hưởng của
người chồng đối với người vợ, đối với công việc
trong gia đình không phải là nhỏ.
Đối với người vợ,
trong gia đình họ là người đem nguồn sống nhân
từ, bác ái đượm nhuần khắp cõi lòng và thân thể
con cái, là giọt nước cam lồ để an ủi những nỗi
lòng lo lắng cho chồng, là tấm gương sách tiến
chí khí cho chồng đạt tới sự vẻ vang trên trường
đời. Ảnh hưởng, giá trị của người vợ đối với gia
đình, xã hội không phải là một sự quá thấp kém
như nhiều người lầm tưởng, nếu là người vợ hiểu
biết và thực hiện đúng nghĩa vụ của mình.
Để cho đời sống
hôn nhân được hạnh phúc thì cả người vợ và người
chồng đều phải thực hiện nghiêm túc những bổn
phận và trách nhiệm của mình, giữ được mối tương
hệ tốt đẹp với nhau.
Trong kinh Đảnh
Lễ Sáu Phương đức Phật đã dạy: Chồng
đối với vợ thì phải thương yêu vợ, chung thủy
với vợ, săn sóc đời sống vật chất cho vợ, trao
cho vợ quyền quản lý những công việc trong gia
đình, kính trọng gia đình vợ; Còn vợ đối với
chồng thì phải thương kính chồng, chung thủy với
chồng, quản lý gia đình tốt, siêng năng làm
việc, đối đãi thân thiện với gia đình chồng và
bạn bè của chồng.
Đấy là những phép
ứng xử rất hợp tình hợp lý, là nếp sống đạo đức
lành mạnh, là nhân tố tạo nên hạnh phúc trong
đời sống hôn nhân gia đình.
Một trong những
nguyên nhân chính của sự bất hòa trong hôn nhân
là sự nghi ngờ và mất lòng tin ở nhau. Để cho
gia đình thực sự hòa hợp, thực sự là mái ấm hạnh
phúc thì cả người chồng lẫn người vợ phải tỏ bày
sự tin tưởng lẫn nhau và cố gắng không có những
điều bí mật giữa hai người. Những điều giấu kín
thường tạo nên sự nghi ngờ, nghi ngờ dẫn đến
ghen tuông, ghen tuông tạo nên hờn giận, hờn
giận tạo nên hận thù và hận thù có thể dẫn đến
sự chia lìa, làm khổ nhau và thậm chí là tàn
hại lẫn nhau.
Nếu
một cặp vợ chồng có thể chia sẻ nỗi đau khổ và
niềm vui trong đời sống hàng ngày cho nhau thì
họ có thể tiếp thêm sức sống cho nhau, đem đến
hạnh phúc cho nhau và giảm thiểu tối đa những
lời than vãn, trách móc. Những vấn đề được đem
ra bàn thảo với nhau sẽ mang lại cho họ niềm tin
để sống cùng nhau trong sự hiểu biết và thương
yêu nhau.
Vợ chồng cần có
sự thoải mái với nhau khi đương đầu với những
vấn đề và những khó khăn trong cuộc sống. Những
cảm giác bất an và dao động sẽ biến mất và cuộc
sống sẽ càng có ý nghĩa hơn, hạnh phúc, thú vị
hơn nếu như cả vợ và chồng đều sẵn lòng chia sẻ
gánh nặng của kẻ nhau.
Vấn đề giáo dục
con cái cũng góp phần không nhỏ trong việc tạo
dựng hạnh phúc cho gia đình. Gia đình là tế bào
của xã hội, là trường học đầu tiên của mỗi người.
Cha mẹ là những người thầy đầu tiên của con cái.
Trong đó vai trò của người mẹ là quan trọng hơn
cả. Bổn phận người mẹ là yêu thương, chăm sóc và
bảo vệ con cái với bất cứ giá nào. Cha mẹ có
trách nhiệm nuôi nấng và mang lại sự tốt lành
cho con cái. Nếu đứa con lớn lên trở thành một
công dân khỏe mạnh và hữu ích, đó là kết quả của
những nỗ lực của cha mẹ. Nếu đứa con lớn lên trở
thành một kẻ phạm pháp, bố mẹ chắc hẳn phải chịu
phần lớn trách nhiệm.
Cũng trong kinh
Đảnh Lễ Sáu Phương, khi nói về bổn phận của cha
mẹ đối với con cái, đức Phật đã dạy: “Cha
mẹ phải có bổn phận khuyên bảo con cái tránh xa
điều xấu, khuyên bảo con cái làm điều tốt, tạo
cho con cái một nền giáo dục tốt, tạo điều kiện
cho chúng lập gia đình với những người phù hợp,
và trao tài sản thừa kế cho chúng vào thời điểm
thích hợp”.
Qua những bổn
phận này chúng ta thấy được phương pháp giáo dục,
chăm sóc toàn diện của cha mẹ đối với con cái mà
đức Phật đã dạy. Cha mẹ không chỉ chăm lo cho
con về phương diện vật chất mà cả phương diện
tinh thần, nhân cách đạo đức của con nữa. Chỉ có
sự chăm sóc và giáo dục toàn diện như thế mới
mong giúp con trở thành những người con ngoan,
trò giỏi, người công dân tốt, hữu ích cho xã hội.
Trong phương pháp
giáo dục của mình, cha mẹ phải đem tất cả tình
thương yêu của mình đối với con để giáo dục con.
Tuy
nhiên cha mẹ cũng không nên quá chiều chuộng
con. Nên nhớ là thương yêu nhưng không chiều
chuộng, thương yêu nhưng cũng cần phải có sự
nghiêm khắc, kỷ luật trong quá trình giáo dục
con. Một đứa trẻ mà bị thiếu tình thương yêu của
cha mẹ, của những người thân thì chẳng khác gì
cây xanh bị thiếu nước, không thể phát triển
bình thường được. Vì thế, các bậc cha mẹ cần
phải dành thời gian quan tâm, chăm sóc và giáo
dục con cái để có được một mái ấm hạnh phúc.
Như vậy, để có
được một đời sống hôn nhân hạnh phúc quả là
không đơn giản. Mọi người cần phải chuẩn bị tâm
thế cho mình trước khi bước vào đời sống hôn
nhân. Bằng trí tuệ và lòng thương yêu, đức Phật
đã chỉ dạy những vấn đề hết sức thiết thực và
trọng yếu để tạo lập một cuộc sống hôn nhân hạnh
phúc. Dù ở quốc độ nào hay thời đại nào đi nữa,
những lời dạy của đức Phật về hôn nhân gia đình
vẫn phù hợp và rất có giá trị.
Đời sống hôn nhân
hạnh phúc hay khổ đau là hoàn toàn tùy thuộc ở
mỗi người. Đức Phật đã không phản bác đời sống
hôn nhân, ngược lại còn chỉ dạy phương cách để
mọi người tìm được hạnh phúc trong đời sống hôn
nhân của mình. Muốn xây dựng cuộc hôn nhân hạnh
phúc thì không thể bỏ qua những lời dạy của đức
Phật.
Những lời dạy về
hôn nhân gia đình của đức Phật mang đậm tính
nhân bản, hợp với các chuẩn mực đạo đức của xã
hội, đúng theo đạo lý làm người, hướng mọi người
đi theo con đường Chân - Thiện - Mỹ. Đấy là bài
học chung cho tất cả mọi người chứ không riêng
một nhóm người nào cả.
Chúng ta không
nên để bức tường thành kiến, phân biệt chia cắt
để rồi bỏ qua những bài học giá trị, bỏ qua cơ
hội quý báu để có thể hoàn thiện bản thân, vun
đắp cho hạnh phúc của cuộc sống. Đem tất cả năng
lực và tâm hồn của mình để xây dựng gia đình,
tạo lập cuộc hôn nhân hạnh phúc, đem đến hạnh
phúc cho những người thân yêu của mình trong đời
sống hàng ngày cũng có nghĩa là mình đã làm
những việc tốt, mình đã tu tập.
Bạn đừng nghĩ
rằng tu tập là phải làm những gì lớn lao, vĩ đại.
Sống và hành động theo đúng đạo lý làm người,
hợp với những chuẩn mực đạo đức trong xã hội,
đem đến an vui và hạnh phúc cho mình và người
tức là bạn đang tu tập, đang sống theo con đường
hiền thiện đấy bạn ạ!
Quảng Trí
| 
