NÓI VỚI EM
Thích Thái Hòa
Em đã gặp tôi nhiều lần tại Thất Lắng
Nghe, và em cũng đã nhiều lần gọi điện thoại đến
tôi để nói về những nỗi băn khoăn của em đối với
cuộc sống và em đã từng hỏi tôi rằng sống là gì?
Nghe em hỏi, Tôi chỉ im lặng, mỉm cười, thở và
bước đi, sau đó tôi lại bước về chỗ ngồi và cùng
nói chuyện với em, tôi lại hỏi em rằng, theo em
sống là gì?
Em
buột miệng trả lời ngay với tôi rằng: "Sống
là lo âu, là sợ hãi, là giành giựt, là đấu tranh,
là dối trá, là mạnh được yếu thua, là lập phe,
lập nhóm để bảo vệ đặc quyền, đặc lợi cho nhau...
sống như vậy, em chán ngấy rồi, em không muốn
sống nữa, em muốn chết thôi, chết để cho nó khỏe,
để khỏi thấy nhiều điều trái tai, gai mắt từ gia
đình đến xã hội, Thầy ạ!"
Nghe em nói, tôi biết trong em có quá nhiều hạt
giống bất mãn và khổ đau, và nhìn nét mặt của em,
tôi biết em có quá nhiều đêm trằn trọc không ngủ
và nhìn em cười, tôi biết trong em ấp ủ quá
nhiều nỗi thương đau. Em nói, em không biết em
là gì trong tương lai, và ngay cả gia đình cũng
như xã hội, em cũng không biết tương lai của
chúng sẽ là gì? Tôi biết trong cuộc sống, em đã
có quá nhiều khó khăn và khổ đau. Nhưng thôi, em
đừng thắc mắc và nghĩ ngợi nữa, em hãy tập ngồi
yên năm, ba phút để thở có ý thức đi, rồi tôi sẽ
nói chuyện cho em nghe!
Em
ơi, những khó khăn và khổ đau mà em vừa nói, thì
ở trong đời này ai mà không có, và ai mà không
có một vài lần đã chạm trán như vậy!
Tuy nhiên, cuộc sống không phải chỉ toàn là
những khó khăn và không phải chỉ toàn là những
thất vọng và khổ đau như em nói, mà còn có mặt
của những thuận lợi và của những hạnh phúc và an
lạc nữa chứ!
Em
cứ suy nghĩ đi, em đã có đôi mắt để tiếp xúc
thường trực với ánh sáng, để thấy được những gì
mà em cần muốn thấy, thấy được hình ảnh của các
bậc thánh thiện, thấy được bàn thờ của tổ tiên,
thấy được mặt cha và mẹ, thấy được mặt của anh
chị em, bạn bè, người yêu, đồng loại và mọi loài,
thấy được con đường để tự đi, thấy được núi cao,
biển rộng và sông dài, thấy được chữ nghĩa để
đọc những gì em cần muốn đọc, em có thể nhìn
thấy trời xanh mây trắng, và nhìn xa hơn, em có
thể thấy được trăng sao lấp lánh từ những cõi
không gian vô cùng. Như vậy, những điều kiện
thuận lợi để cảm nhận hạnh phúc, vốn đã có sẵn
trong em một cách phong phú và kỳ diệu, sao em
lại còn trách móc và khổ đau!
Em
cứ suy nghĩ đi, em đã có đôi lỗ tai một cách
toàn hảo, để em có thể lắng nghe và hiểu những
gì mà những người thương yêu của em nói cho em
nghe, em có thể nghe được tiếng thác đổ, tiếng
suối reo, tiếng sóng vỗ từ biển khơi, tiếng gió
thổi, tiếng rơi của mưa và lá, tiếng chim hót,
tiếng của giun dế trong đêm khuya, tiếng nói từ
những bậc đức hạnh và ngay cả tiếng vỗ một bàn
tay của người chứng ngộ. Như vậy, sự có mặt của
hai lỗ tai trong đời sống của em là những điều
kiện thuận lợi để giúp em có hạnh phúc, vậy tại
sao em lại sầu muộn và khổ đau!
Cũng như vậy, em cứ suy nghĩ đi, có phải mũi và
miệng là những điều kiện giúp em có hạnh phúc
không? Mũi đã giúp em thở, nếu em không thở làm
sao em có thể sống, mũi giúp em thưởng thức được
các hương thơm, nếu em không có mũi, làm sao em
có thể ngửi được hương thơm của muôn vạn loài
hoa và dược thảo, hương thơm của hương và trầm
và nhất là hương thơm trong đời sống của những
người đức hạnh! Miệng lưỡi đã giúp em nói, để
tạo ra được những cảm thông giữa mình và người,
giúp em hát và ca, giúp em biểu lộ được tiếng
gọi quý báu và thân thương nhất là cha ơi, mẹ ơi,
anh chị ơi, em ơi, thầy ơi, và ngay cả tiếng gọi
cao quý nhất là Phật ơi nữa; Miệng lưỡi giúp em
ăn, uống và nếm các mùi vị mỗi ngày, và như vậy,
miệng lưỡi cũng như lỗ tai đã giúp em nhiều lắm,
em có biết không?
Lại nữa, tôi muốn nói với em rằng, thân thể của
em từ đầu mình cho đến tay chân, từ mái tóc cho
đến làn da, từ não trạng cho đến các bộ phận
trong cơ thể, từ những hạt mồ hôi cho đến những
tế bào nhỏ nhặt, không có cái gì là không giúp
cho em sống có hạnh phúc, và ngay cả những cái
đi, đứng, nằm, ngồi, co, duỗi đều là những động
tác giúp em có hạnh phúc cả. Nên, em đi được, em
đứng vững được, em ngồi vững chãi được, em nằm
thảnh thơi được, em co và duỗi được, em thở được,
em uống nước và ăn cơm được, em nói, cười và
khóc được, cho đến em đi tiểu được, đi đại được,
tất cả những cái được ấy, đều là những cái được
của hạnh phúc đó em ạ! Những cái được ấy, hiện
tại em đang được và được quá nhiều như vậy,
nhưng tại sao em lại sống không có hạnh phúc?
Và
em ơi, quan trọng hơn nữa, là trong thân thể của
em lại có tâm hồn, nếu trong thân thể của em, mà
không có tâm hồn, thì em trở thành gỗ đá và mọi
sự có mặt của mắt tai mũi lưỡi và thân thể đều
trở thành vô nghĩa, vì nó chẳng giúp được gì cho
em bao nhiêu, đối với sự cảm nhận cuộc sống.
Nhưng em ơi, tâm hồn của em càng sâu lắng, thì
hạnh phúc của em càng cao; tâm hồn của em càng
rộng, thì hạnh phúc của em càng lớn; tâm hồn của
em càng trong sáng, thì hạnh phúc của em càng
xuyên suốt, tâm hồn của em càng bất động, thì
hạnh phúc của em càng vững chãi, tâm hồn của em
càng đơn giản, thì đời sống của em càng thảnh
thơi và không hệ luỵ, và tâm hồn của em càng đi
tới với sự toàn giác, thì hạnh phúc của em càng
linh hoạt và sống động. Em hãy sử dụng sáu quan
năng nhận thức của em với tâm hồn có những trạng
thái như thế, và lẽ đương nhiên khi ấy, sáu quan
năng nhận thức của em đều là những điều kiện của
phép lạ, có khả năng biểu hiện để tạo ra và tiếp
nhận muôn ngàn hạnh phúc cho em.
Như vậy, sống không phải như những gì em vừa
trình bày và lên án, mà em hãy trở về lại với
chính em đi, để em có thể cảm nhận được những gì
mà tôi vừa nói với em, để em có thể tiếp nhận
được gia tài quý báu của em vốn đã có từ nhiều
đời, và từ những thiện căn phước đức nhân duyên,
mà cha mẹ, cũng như dòng họ tổ tiên nội ngoại
của em, cùng với đất trời đã chung nhau, làm nên
hình hài, để hiến tặng cho em và đã cùng em hiện
hữu!
Và
hôm nay, em đang hiện hữu trong sự sống chết
giữa cõi người ta, nên đứng trước sự sống và
chết ấy, em không thể không khắc khoải và suy tư,
vì sao? Vì đó là bi kịch, mà con người hết sức
sợ hãi. Nhưng em ơi, em có biết không? Ðỉnh cao
của sự sống là sự chết và tột cùng của sự chết
là sự sống, sống và chết là hai mặt của một sự
hiện hữu, chúng chưa bao giờ biệt ly nhau, dù
chỉ là một khoảnh khắc em ạ!
Sống là thở, nếu không thở làm sao có sự sống;
sống là cười, nếu không có cười, thì làm sao sự
sống có thể đâm chồi, nẩy lộc và nở hoa; sống là
bước đi, là hành động, là liên tục chuyển dịch,
nếu không có bước đi, không có hành động và
không có sự chuyển dịch, thì không có sự sống,
và sống là thỉnh thoảng em phải ngồi yên lặng,
với sự có mặt của ý thức trong sáng, để thở chậm
và sâu, nhằm theo dõi các cảm giác, các tri giác,
các ấn tượng và tưởng tượng, đang vận hành trong
tâm thức, nhằm thanh lọc thân tâm và nhìn rõ lại
chính mình em ạ!
Nhưng em ơi! Con người chuyển dịch liên hệ đến
vô minh, thì họ sẽ sống trong vô minh. Sống
trong vô minh là sống trong sự lo lắng, hận thù,
đấu tranh và giành giựt nhau; sống trong vô minh
là sống trong sự lập phe, lập nhóm để tranh
giành đặc quyền, đặc lợi của nhau, những ai sống
như vậy là họ đã sống trong sự lo lắng, khổ đau
và chết ở trong sự bất mãn và sầu muộn.
Và
nếu sự chuyển dịch của con người liên hệ đến “Minh”,
thì con người sẽ đi và sống trong ánh sáng. Sống
trong ánh sáng, thì con người không còn có sự lo
lắng và nghi ngờ, con người không còn có sự
giành giựt nhau, mà con người biết tìm cách bảo
vệ hạnh phúc cho nhau và đưa nhau đi lên đời
sống cao thượng, nên con người sống trong sự
thảnh thơi và chết ở trong sự an toàn.
Em
ơi, phép toán đầu tiên em học để tính, đó là
phép toán cộng trừ, nhân chia em ạ! Em có biết
không, không có cái cộng nào mà không đi theo
với cái trừ và không có cái nhân nào mà không đi
theo với cái chia, nghĩa là cộng bao nhiêu thì
phải trừ bấy nhiêu, nhân bao nhiêu thì phải chia
bấy nhiêu và lại nữa, trong bài toán trừ, nếu
mượn mà không trả, đó là bài toán sai hỡi em!
Em
hãy nhìn sâu vào bốn phép toán cộng trừ, nhân
chia ấy, bằng đôi mắt Thiền quán, em sẽ khám phá
ra chân nghĩa của sự sống và em sẽ biết ý nghĩa
đích thực của sự sống là gì. Em ơi, sống là cộng
và trừ, là nhân và chia đó em! Nghĩa là ta cộng
bao nhiêu là ta phải trừ bấy nhiêu; ta nhân bao
nhiêu là ta phải chia bấy nhiêu. Ta cộng thêm
một ngày của sự sống, thì ta cũng trừ bớt đi một
ngày của sự sống; ta nhân thêm bao nhiêu ngày
của sự sống, thì ta cũng phải chia lại cho bấy
nhiêu ngày của sự sống em ạ!
Em
ơi, trong lứa tuổi của em, có khi nào em ngồi
yên lặng để ngắm trăng chưa, nếu có, thì em đã
thấy gì từ mặt trăng và em đã nghe mặt trăng nói
gì với em trong mỗi đêm không? Nếu em không nghe,
thì ta thay thế mặt trăng để nói cho em nghe nhé!
Trăng mỗi nửa tháng đầu, đều làm theo phép toán
cộng, nghĩa là giữa không gian vô cùng, từ mồng
một, trăng xuất hiện mơ hồ mà mắt thường ít ai
thấy được, rồi mỗi ngày đi qua, đêm về trăng
càng lúc càng hiện rõ, nghĩa là mỗi ngày đêm đi
qua là mỗi ngày, mỗi đêm cộng vào đời sống của
trăng, khiến trăng càng lúc càng sáng, cái tròn
sáng của trăng một cách trọn vẹn xuất hiện giữa
đêm rằm, và qua đêm mười sáu, bài toán cộng tròn
và sáng của trăng đã tự chuyển đổi thành bài
toán trừ, và mỗi ngày đêm đi qua, cái tròn và
sáng của trăng tự giảm trừ dần, cho đến đêm ba
mươi là dấu hiệu cũng như ánh sáng của trăng
hoàn toàn tự triệt tiêu, và giữa không gian vô
cùng của đêm ấy, ta chẳng tìm đâu ra dấu tích
của trăng.
Như vậy, trăng đã cộng bao nhiêu ngày đêm để soi
sáng cho đời, thì trăng cũng phải trừ bấy nhiêu
ngày đêm, để trở về với nguyên thể của nó! Và em
ơi, nếu trăng chỉ đi theo phép cộng mà không có
phép trừ hay không trừ đúng với những gì chúng
đã cộng, nghĩa là trăng mọc mà không lặn, trăng
tròn mà không khuyết, thì mặt trăng đó là mặt
trăng vẽ trên giấy hay đó là một mặt trăng bệnh
hoạn giữa không gian và nó chẳng có tác dụng gì
trong cuộc sống, hoặc nếu nó có tác dụng, thì nó
sẽ gây ra tai họa cho trần gian em ạ!
Và
tôi muốn nói tiếp với em rằng, trong đời sống
hằng ngày, em thở vào là cộng, em thở ra là trừ.
Bài toán cộng, trừ này chỉ đưa tới hạnh phúc và
an lạc cho em, khi em biết thở vào bao nhiêu là
em phải biết thở ra bấy nhiêu. Em biết không,
khi em Thiền tập, em thở vào dài là em biết em
thở vào dài, khi em thở ra dài là em biết em thở
ra dài; khi em thở vào ngắn là em biết em thở
vào ngắn, khi thở ra ngắn là em biết em thở ra
ngắn; như vậy khi em thở vào dài, thì em phải
thở ra dài, khi em thở vào ngắn, thì em phải thở
ra ngắn, nếu em thở vào dài, mà em thở ra ngắn,
thì em sẽ bị ứ hơi, và khi em thở vào ngắn mà
thở ra dài, thì em sẽ bị hụt hơi. Mỗi khi em thở
bị hụt hơi hay bị ứ hơi, đều dẫn em đến tình
trạng khổ thọ và em sẽ không bao giờ có cảm giác
hạnh phúc trong khi em thở. Em chỉ có cảm giác
dễ chịu và hạnh phúc, khi nào em biết, em thở
vào bao nhiêu, là em phải biết thở ra bấy nhiêu.
Nếu em thở vào dài và thở ra dài; thở vào ngắn
và thở ra ngắn là khiến cho hơi thở của em không
bị ứ hay không bị hụt, bấy giờ em có sự hòa điệu
giữa thân thể và hơi thở, cũng như sự hòa điệu
giữa thân thể với tâm hồn, chính sự hòa điệu ấy,
chúng tạo nên những cảm giác dễ chịu và hạnh
phúc trong đời sống của em. Nếu em nắm vững được
quy luật này, nghĩa là em nắm vững quy luật cộng
và trừ, thì khi em đạt được bất cứ một cái gì
trong cuộc sống, em sẽ không bị đánh mất bởi cái
đạt được ấy; và khi em bị mất bởi bất cứ một cái
gì trong cuộc sống, thì em sẽ không bị cái mất
ấy, làm cho em bị khuynh đảo, thất vọng và khổ
đau.
Bởi vậy, nếu em chỉ nắm vững nguyên tắc của một
bài toán cộng trừ, thì em có thể giải mã được
nhiều bài toán bí ẩn khác của cuộc sống! Em biết
không, khi em sinh ra, em không nắm bất cứ một
cái gì trong tay em để đến, và khi kết thúc cuộc
sống, em cũng chẳng nắm được bất cứ cái gì nơi
tay em để đi!
Như vậy, ở trong cuộc sống con người, em không
những chỉ biết xây dựng đời sống của em bằng bài
toán cọng, mà em còn phải biết xây dựng cho đời
sống của em bằng bài toán trừ nữa chứ; em không
những chỉ biết xây dựng cho đời sống của em bằng
bài toán nhân, mà em còn phải biết xây dựng cho
đời sống của em bằng bài toán chia nữa chứ!
Em
biết không, Ngày xưa ở Ấn Ðộ có một trường phái
triết học tên là Samkhyasastra (Số Luận), trường
phái này họ nhận thức và đo lường thực tại bằng
những con số, và qua những con số mà họ khám phá
thực tại, thì nay em cũng vậy, em có thể sử dụng
bốn phép toán học cộng trừ, nhân chia, để em
khám phá đâu là chân nghĩa của sự sống, nhằm em
có thể sử dụng sự sống mà không bị rơi vào bất
cứ một sự sai lầm nào cả!
Và
tôi muốn nói tiếp với em rằng, cuộc sống của em
không phải chỉ có mặt bắt đầu từ khi cha mẹ của
em sinh ra và không phải là kết thúc khi em
buông bỏ hình hài này, mà cuộc sống của em là
một dòng chảy tâm linh liên tục từ vô thỉ đến vô
chung, nên không có cuộc sống nào gọi là cuộc
sống bế tắc cả em ạ!
Em
biết không, cha mẹ của em chỉ là những điều kiện
giúp em biểu hiện sự sống mà không thể thay em
để sống, sự sống phải chính là em. Và mỗi khi em
hết những điều kiện để biểu hiện sự sống, cũng
không có nghĩa là bế tắc và cũng không có nghĩa
là em đã chết. Tôi muốn nói với em là em không
bao giờ chết, vì không bao giờ có cái gọi là
chết thiệt. Chết là em tiếp tục sống và tiếp tục
biểu hiện trong dòng chảy liên tục của nhân
duyên nội hàm, dưới hình thức này hoặc dưới hình
thức khác, hoặc ở trong một không gian này hay ở
trong một gian khác, mà mắt em quá phàm tục, trí
em quá phàm trần, nên em không thấy và không
biết đó thôi!
Cũng vậy, này em ơi, mặt trăng đang ẩn khuất ở
bắc bán cầu, thì nó đang tỏa sáng ở nam bán cầu,
chứ mặt trăng đâu có thực sự là lặn hay chết! Và
mặt trời cũng vậy, mặt trời chưa bao giờ bế tắc,
mặt trời ẩn khuất ở phương đông thì lại tiếp tục
biểu hiện ở phương tây em ạ!
Như vậy, mặt trăng và mặt trời không bao giờ bế
tắc, có nghĩa là chúng không bao giờ chết, thì
tại sao em lại có chuyện bế tắc và có chuyện
chết? Tôi muốn nói với em rằng, em không bao giờ
bị bế tắc và em không bao giờ bị chết thiệt, vì
em là một phần thân thể của mặt trăng và mặt
trời, mà mặt trăng, mặt trời không bao giờ chết,
thì cái chết chẳng bao giờ có thực với em. Sự
sống và chết của em cũng giống như sự biểu hiện
và ẩn tàng của mặt trăng và mặt trời giữa không
gian vô cùng, điều đó em có nhận ra, để em vui
cười với sự sống và sự chết của chính em trong
từng khoảnh khắc không?
Ở
đây, tôi cũng muốn nói thêm với em rằng, thân
thể của em chỉ là những sự biểu hiện từ nơi dòng
tâm thức vô tận của em; thân thể của em hết điều
kiện biểu hiện, thì chúng lại ẩn tàng, nghĩa là
chúng trở về lại với dòng tâm thức của em, và
khi có điều kiện, thì chúng lại tiếp tục biểu
hiện, khi hết điều kiện để biểu hiện, thì nó lại
ẩn tàng, cứ như vậy, mà thân thể em hết biểu
hiện lại ẩn tàng và hết ẩn tàng lại biểu hiện.
Thân thể của em ẩn tàng là ẩn tàng trong tâm
thức, và biểu hiện là biểu hiện từ tâm thức,
nhưng em ơi, tâm thức là không bao giờ chết, nó
là một dòng chảy tương tác liên tục bởi những
nhân duyên của chính nó. Bởi vậy, em hãy nhìn
lại tâm em, để em có thể thấy rõ thân thể của em
từng giây phút trong hiện tại là gì, và em cũng
có thể thấy được thân thể của em trong tương lai
là gì. Và em hãy nhìn lại tâm em, để em có thể
trả lời được những câu hỏi, tại sao em lại
thương người này, mà em lại không thương người
kia; tại sao đối với người này thì em lại hành
sử như thế này, mà đối với kia thì em lại hành
sử như thế kia; tại sao em lại có mặt trong gia
đình này, mà không có mặt trong gia đình kia; và
tại sao em lại sinh ra trong thế giới này, mà em
lại không sinh ra ở thế giới kia... tất cả những
câu hỏi ấy, em có thể trả lời một cách minh bạch
cho chính em, khi em biết nhìn lại tâm em trong
sự yên lặng.
Em
hãy trở về nhìn sâu vào tâm em bằng đôi mắt
Thiền quán, với ý chí quyết liệt, với hướng đi
cao khiết, với tấm lòng thanh bạch và mở rộng,
thì chẳng có khó khăn nào cản được bước chân em,
bấy giờ em không còn hờn ai và trách ai, mà tất
cả đều giúp em vui sống và thành đạt.
Và
lời sau cùng, tôi muốn nói với em rằng: Không
ai thương yêu và tạo nên hạnh phúc cho em bằng
chính tâm hồn an lạc của em, mà cũng không có ai
ghét em và tạo ra khổ đau cho em bằng chính tâm
tư sầu muộn của em! Nên, tôi mong em hãy
quay về tìm lại hạnh phúc ở nơi chính tâm hồn
của em, mà đừng bao giờ tìm kiếm hạnh phúc ở nơi
bất cứ cái gì khác. Và em hãy nên nhớ rằng,
không có sự hạnh phúc và an toàn nào được bảo
chứng ở nơi chiếc thảm gấm, do người khác đem
đến và trải đường cho em đi, và nếu em muốn đi
trên chiếc thảm gấm, thì chính em phải tự dệt và
tự chọn lấy con đường để trải! Vậy, hiện tại và
tương lai của em là gì, em hãy nhìn sâu vào tâm
tư của chính em để tự biết và tự chứng nghiệm
lấy, đó là những gì mà tôi muốn tâm sự và chia
sẻ với em hôm nay!
THÍCH THÁI HÒA
|