PHẬT GIÁO VIỆT NAM PHẢI LÀ PHẬT GIÁO TRẺ

LIÊN HÀ

 

Trẻ hoá Phật giáo là nhiệm vụ hết sức quan trọng cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Giai đoạn mà cơ hội đã mở ra những thách đố thì rất nhiều!

 

Khoa học kỹ thuật phương Tây phát triển, công nghệ tiên tiến trong thị trường kinh tế nhảy vọt, thế giới vật chất tràn ngập, văn minh văn hoá… tất cả đang ồ ạt tiến về phương Đông. Tất nhiên kéo theo một lượng khổng lồ rác rưởi văn minh, văn hoá độc hại... Không những dân tộc Việt Nam mà ngay cả chính những nhà làm đạo như Tăng ni trẻ cũng đang bị đe doạ nghiêm trọng bởi môi trường này.

Bên cạnh đó là sự thất bại tất yếu của Thiên Chúa giáo ở phương Tây, một sự tẩy chay độc ác, sáng suốt và lạnh lùng của khoa học thực nghiệm đã dần dần lấy đi vị trí độc tôn của Thiên Chúa tại bản xứ của mình, buộc họ phải mở rộng phạm vi đất thánh sang vùng Á Châu đang phát triển này. Với một đội ngũ hùng mạnh, tinh nhuệ về tinh thần lẫn tri thức kèm theo những chiến lược rốt ráo triệt để như thế, thì e rằng cái già nua lụ khụ của Phật giáo Việt Nam hiện nay liệu sẽ làm được gì?

Nếu Phật giáo Việt Nam không tự mình vươn dậy, không nỗ lực thay đổi bộ mặt cầu an của mình thì bốn mươi năm nữa Phật giáo Việt Nam chỉ còn là dĩ vãng, vị trí ảnh hưởng Phật giáo trong xã hội không còn, cái đạo tâm trong lòng dân tộc mà từ ngàn xưa các vị Tổ Sư đã dày công bồi đắp cũng mất đi. Trong khi dân tộc là cái gốc muôn thuở để đạo Phật tồn tại, song hành và hướng về. Không có dân tộc đạo Phật không còn có giá trị, vì đạo Phật phục vụ cho con người, phục vụ cho xã hội chứ không phục vụ cho một chính thể nào cả. Cho nên dân tộc là quan trọng, là sức sống của đạo Phật, nếu mất đi niềm tin của dân tộc đạo Phật chẳng khác gì báu vật trong viện bảo tàng, chỉ có giá trị trưng bày để mọi người tham quan thán phục là hết… Những Tăng ni trẻ, là trụ cột của Chánh Pháp, là người đại diện Phật làm việc Phật (tác Như Lai sứ hành Như Lai sự) thì không thể đứng nhìn đạo Phật đi vào quên lãng được. Hãy là một chiến sĩ dõng mãnh dấn thân vì Đạo Pháp và Dân Tộc. Hãy tôn trọng lý tưởng mà ta đã chọn lúc ban đầu. Đừng trì trệ mà cơ hội qua đi để lại nỗi niềm ân hận về sau.

Giờ đây Tăng ni trẻ thử nhìn lại cơ cấu tổ chức hành chính của Giáo Hội, khoảng mười năm hai mươi năm nữa những vị lãnh đạo gọi là tinh tuý của Phật giáo Việt Nam nằm xuống thì ngôi nhà Phật Pháp sẽ ra sao, trong khi “tre đã già mà măng vẫn chưa mọc”? Nói măng chưa mọc thì hơi quá! Tất nhiên “măng mọc” rất nhiều nhưng phần lớn còn rất non yếu về kiến thức, đạo hạnh lẫn sự nhiệt huyết dấn thân làm Đạo. Còn số vị mang bầu nhiệt huyết thì quá ít ỏi tựa như lá mùa thu lác đác, rời rạc trên cành thì làm sao gánh vác nổi cái trọng trách “Trụ pháp vương gia trì Như Lai tạng” ? Sở dĩ Phật giáo Việt Nam bị một lỗ hổng lớn về nhân sự là bởi quá trình đào tạo Tăng ni bị gián đoạn một thời gian khá dài trong chiến tranh và sau chiến tranh. Vì thế Tăng ni trẻ không nên tiếp tục để tình trạng này kéo dài mà ngay từ bây giờ hãy nỗ lực tu học, hăng say với lý tưởng, mạnh dạn dấn thân vào cuộc đời. Lấy sự nghiệp phục vụ chúng sanh làm niềm vui sức sống cho mình. Lấy sứ mạng độ sinh để duy trì mạng mạch Phật Pháp. Lấy lý tưởng thành Phật để nêu cao ngọn đuốc trí tuệ và từ bi. Có như vậy thì Phật giáo Việt Nam mới thật sự mạnh mẽ, trẻ trung, vững bước hành đạo trước những thách đố hiện nay.

 

 

Trong thời đại của thế giới vật chất nhưng đồng thời cũng tràn ngập nỗi đau, nỗi bất hạnh và tội lỗi, Tăng ni trẻ hãy mạnh dạn cải cách cái ý thức hệ lỗi thời đã có từ ngàn xưa, là đặt nặng vấn đề “tĩnh tại”, “hướng nội” cho chính bản thân mình, cho rằng tu sĩ chỉ nên lo việc tu trì còn thế sự thì không nên can dự. Đạo Phật sẽ khô cứng, sẽ khó tiếp nhận, không thực tế, lý thuyết suông, có khi trở thành cổ vật trong phòng trưng bày, quý giá trang trọng nhưng vô dụng. Tăng ni trẻ phải khơi dậy sự nhiệt tâm dấn thân đến những vùng xa xôi, ở đó con người khao khát được nhìn thấy hình ảnh Phật, Pháp, Tăng. Ở đó họ rất cần sự giúp đỡ, yêu thương, cần chia sẻ những khó khăn trong đời sống vật chất lẫn tinh thần. Những em bé lọ lem nhưng tình yêu của chúng thật thà chất phác vô cùng, đôi mắt ngây thơ ngơ ngác của chúng chắc chắn sẽ long lanh sáng rỡ khi đón nhận tình yêu thương của quý Tăng ni trẻ dễ thương và nhiệt huyết. Nếu chúng ta xem thường hay ngại khó thì một mai kia chúng sẽ quỳ hết bên chân tượng những giáo chủ cuồng vọng và không minh triết mà không biết Phật trong truyện cổ tích là ai. Thật là buồn cười khi cha mẹ chúng làm lụng vất vả để có bát cơm, nhưng mỗi bữa ăn chúng lại cảm ơn “đấng bề trên” đã ban cho chúng bữa cơm này! Vì thế Tăng ni trẻ không nên bỏ lỡ cơ hội giáo dục này.

Chúng ta phải công nhận một điều là Thiên chúa giáo làm rất tốt công việc phục vụ xã hội. Là Tăng ni trẻ đầy niềm tin và nhiệt huyết lẽ nào thua kém họ, ta không những phải học hỏi mà còn phải làm tốt hơn họ. Phục vụ xã hội, nhất là cho những người đang đau khổ và mặc cảm tội lỗi sẽ tạo được nhịp cầu bằng chất liệu cảm thông, sẽ đem đến cho họ hạnh phúc và ấm áp trong hào quang của chư Phật, trong niềm tin và lòng thương yêu của quý Tăng ni, mặc dù chúng ta còn khó khăn về vật chất. Và chúng ta đã tự hào rằng đã đưa họ đến đạo từ bi và trí tuệ mà không phải để họ lâm vào đất thánh với gươm, súng, thuốc nổ và chế độ thực dân.

Một đối tượng nữa mà chúng ta phải quan tâm đó là trẻ thơ, chủ nhân của tương lai. Tâm hồn trẻ con thật ngây thơ trong sáng như trang giấy trắng tinh nhưng dễ dàng bị vấy bẩn và cũng dễ in lên đó những bức tranh tuyệt đẹp như tình cảm thiêng liêng của gia đình, thầy cô, bạn bè, hàng xóm; sự hiếu thảo với ông bà cha mẹ, biết thương xót những người bất hạnh, tàn tật, nghèo khổ… Những trang giấy trắng thơ ngây ấy nếu ta không nhân cơ hội này mà vẽ lên đó những bức tranh đẹp, ý nghĩa thì thật đáng tiếc vô cùng. Chúng ta hãy tạo ra những trò vui chơi giải trí lành mạnh, tưới tẩm lòng từ bi và trí tuệ của đạo Phật cho các em để chúng sẽ cảm thấy nhẹ nhàng trong sáng, vui vẻ thoải mái trong vui chơi cũng như trong học tập. 

Như vậy chúng ta có thể ngăn chặn, giảm thiểu những trò giải trí bạo lực, kích động, nhảm nhí, thiếu văn hoá đạo đức mà hiện nay thanh thiếu niên đam mê quay cuồng chạy theo. Chúng không hề biết hậu quả nghiêm trọng như thế nào, trong khi hậu quả đó có thể kéo dài sang nhiều thế hệ, mà dù có biết chúng cũng lờ đi vì không thể chủ động trong sự đam mê thôi thúc. Và những tác động này đã chi phối không ít trẻ em về tư tưởng lẫn hành động. Chúng đi học với những con dao, những tập truyện kích động đồi trụy, những đĩa game bạo lực với những hình ảnh thiếu nét đẹp kín đáo của văn hoá Việt Nam. Chúng sẵn sàng đối xử với cha mẹ thầy cô bạn bè bằng những lời lẽ xấc xược, bằng tay chân dao gậy… Lớp lớn hơn thì đam mê nhậu nhẹt, tranh giành, đâm chém, chìm ngập trong cơn điên lắc lư nhảy nhót trong cái lâng lâng trên mây của heroin, thuốc phiện, phim ảnh đồi trụy…. kiểu ăn chơi sa đọa này là nguyên nhân dẫn đến hành vi phạm pháp của trẻ vị thành niên. Trong khoảng mười năm trở lại đây, số lượng trẻ vị thành niên phạm pháp tăng lên đáng kể trong các trại giam, trại phục hồi nhân phẩm.

Đây là vấn đề nan giải hiện nay mà các bậc phụ huynh, các nhà giáo dục, các nhà văn hoá, cũng như chính quyền Việt Nam đang lo lắng và tìm giải pháp ngăn chặn. Nói như vậy không có nghĩa là Phật giáo chúng ta không quan tâm nghĩ đến, mà là chúng ta còn thiếu sự can đảm dấn thân, sự nhiệt tâm hăng hái với cuộc đời, thiếu sự hy sinh lợi ích cá nhân cho lợi ích cộng đồng, và nhất là thiếu sự hậu thuẫn, ủng hộ, dẫn dắt của những “cái đầu” nhiệt huyết cống hiến. Ví dụ “cái đuôi” có hăng hái mong muốn xông pha phục vụ xã hội đến đâu nữa, thì cũng không thể làm gì được, rồi cái tinh thần dấn thân phục vụ ấy sẽ chết dần như cây non thiếu nước. Mong rằng các nhà lãnh đạo thấy được những tiềm năng này để quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho những cây non nhiệt huyết vì đời và đạo có cơ hội phát triển lớn mạnh.

 

 

Phật giáo đã và đang chú tâm mạnh mẽ vào lớp thanh thiếu niên này. Bằng cách mỗi Tăng ni trẻ ít nhất phải mở một lớp giáo lý vui để học ở nơi trú xứ của mình, đem truyện tiền thân đức Phật, truyện cổ Phật giáo, truyện trong Lục Độ Tập kinh… vẽ thành truyện tranh hấp dẫn giới trẻ thơ, cũng nên tạo những chương trình game thấm nhuần đạo lý Phật giáo, khuyên những bậc phụ huynh không nên mua những đồ chơi có tính bạo lực như súng, gươm, dao, người siêu nhân, các loại xe có trang bị súng, pháo đài; không cho trẻ em xem phim người lớn, phim có chém giết dã man, phim siêu nhân. Không để trẻ tự do đọc các thứ truyện bạo lực, truyện khiêu gợi sự tò mò về tính dục, truyện tranh hở hang nham nhở thiếu văn hoá đạo đức. Không khen những đồ trang sức bạo lực như đầu lâu, bộ xương người, gươm, súng… là đẹp, là nên đeo. Hạn chế những điều thấy nghe hay biết không lành mạnh xung quanh trẻ. Hỗ trợ nhiệt tình những hình thức chuyển tải giáo lý của Đức Phật qua các chương trình phim ảnh, ca nhạc, cải lương, sách báo, truyện tranh, nên làm bưu thiếp có tranh ảnh Phật giáo vào những dịp xuân, Phật đản, Vu Lan… để tặng Phật tử, người thân, bạn bè. Ở thành thị trình độ dân trí cao, tư tưởng phóng khoáng nhập thế nên hình thức truyền đạo này là bình thường, nhưng ở thôn quê thì cần phải kêu gọi cải cách nhiều hơn nữa.

Và có một điều mà hầu như chúng ta vô tình xem nhẹ, hay có thể nó không đủ toả sáng để chúng ta lưu tâm? Một vấn đề rất ư quan trọng trong nghệ thuật thu phục nhân tâm hay hoằng truyền chánh pháp. Đó là vấn đề: Lễ hội tôn giáo.

Nếu chỉ nhìn thoáng qua thì lễ hội là dịp để tín đồ vui chơi, giải trí, nghỉ ngơi, du lịch, ngắm cảnh v.v… không mấy quan trọng. Nhưng chúng ta có biết chăng, giá trị thẩm thấu của nó vào lòng người tựa hồ nhẹ nhàng như sương móc nhưng sức lan toả và ảnh hưởng của nó đến không ngờ! Nó có thể chi phối tư tưởng nhận thức con người qua nhiều thế hệ, hay chi phối một đất nước, và ngay cả một thế giới!

Lễ hội là biểu thị văn hoá cho một tôn giáo, thể hiện bản sắc truyền thống đặc trưng của một tôn giáo mà không một tôn giáo nào có thể nhầm lẫn. Và nhìn xa hơn, trong lễ hội luôn chứa đựng cái chất nhân văn hoà chung với sự huyền nhiệm, làm thăng hoa tính nhân bản cho tôn giáo đó. Vì thế mà các lễ hội cho dù có khác nhau về hình thức nhưng nội dung chỉ chung một khát vọng đó là hạnh phúc miên viễn. Vì hạnh phúc là nỗi khát khao của cuộc sống, là mục tiêu duy nhất của đời người, là lý tưởng chính đáng mà con người luôn luôn hướng đến. Cho nên thông qua lễ hội con người được đáp ứng phần nào cái khát vọng trong cuộc đời. Chính vì thế lễ hội tôn giáo là một trong những vấn đề quan trọng hàng đầu, biểu thị cái giá trị nhân sinh mà tôn giáo đó đề cao.

Phần lớn Phật giáo chúng ta, có lẽ chưa nhìn thấy được cái sức mạnh tiềm ẩn của lễ hội. Nhìn vào một lễ hội người ta có thể đánh giá được sự phát triển của tôn giáo đó như thế nào qua sự đồng tình, phản kháng hay thờ ơ của người dân bản xứ đối với lễ hội. Bởi vậy mà các vị thánh Do Thái giáo đã bắt buộc tín đồ phải “đời đời kiếp kiếp không được bỏ quên các lễ tết kỷ niệm”, mục đích là để khơi gợi lại những trang bi hùng, những mất mát đau thương, những chiến công oanh liệt v.v. của các vị thánh tiền bối, để củng cố niềm tin, tăng thêm nghị lực, hết lòng hiến thân vì đạo.

 

 

Trong khi Phật giáo lại cắt xén dần dần các ngày lễ hội, đến nỗi Phật tử và ngay cả những tu sĩ trẻ ngày nay hầu như ít biết gì về công lao xây dựng, giữ gìn nước nhà của Phật giáo, mà đại diện là các vị Thiền sư lỗi lạc tài ba thời Đinh - Lê - Lý - Trần v.v., những thời vàng son của dân tộc cũng như của Phật giáo, hay những cuộc tàn sát đẫm máu, thiêu đốt đập phá tài sản văn hoá Phật giáo v.v. Tất cả đều được bảo tồn ngay ngắn làm bảo vật trong các thư viện, các tủ sách ở chùa ít ai biết đến. Có chăng các Ngài chỉ được nhắc thoáng qua trong những dịp lễ quan trọng rồi thôi và chắc gì tên tuổi các ngài còn lưu dấu trong lòng người tham dự? Thậm chí ngày tháng các lễ vía của Chư Phật, Chư Bồ Tát cũng không phải ai cũng nhớ hết. Lý do vì đâu? Phải chăng vì tất cả chúng ta đã vô tình hay cố ý đơn giản hoá rồi mai một từ từ đi?

Hiện nay các ngày lễ kỷ niệm của Phật giáo dần dần đơn điệu và nhạt nhẽo. Mức độ ảnh hưởng giảm đi rõ rệt, nhất là với tầng lớp thanh thiếu niên trí thức. Cũng dễ hiểu thôi, vì lễ hội Phật giáo không còn đủ sức thu hút họ, chinh phục họ, gầy dựng niềm tin nơi họ. Ví dù giáo lý của Đạo Phật có hoàn hảo, huyền nhiệm đến đâu chăng nữa mà sự hoằng pháp của Tăng ni cứ thờ ơ, an phận như vậy thì cái cao siêu thiết thực của giáo pháp cũng vô dụng mà thôi!

Bởi thế Tăng ni trẻ phải có tầm nhìn thấu đáo sâu rộng vào tương lai đạo pháp, vào giá trị thiết thực của văn hoá lễ hội tôn giáo, để vạch ra phương hướng kế hoạch rõ ràng cho những phong trào tôn vinh những ngày lễ kỷ niệm của Phật Giáo, để nó mau chóng thấm sâu vào lòng người, quyện chặc vào ý thức dân tộc Việt Nam như máu thịt. Hãy biến lễ hội tôn giáo thành lễ hội dân tộc và xa hơn nữa là lễ hội của nhân loại, trở thành di sản của văn hoá loài người. Chúng ta không thể cam lòng để một tôn giáo gắn bó sắc son với dân tộc Việt Nam như vậy lại ngày một xa lạ, nhạt nhoà trong tâm hồn người Việt Nam…

Thế giới đổi thay, con người thay đổi thì đạo Phật cũng phải tuỳ duyên mà vận hành theo, nếu không đạo Phật sẽ bị khô cứng, lỗi thời, mất niềm tin (vô dụng, lý thuyết suông), bị lãng quên và chê trách.

Tóm lại, Tăng ni trẻ ngày nay hãy dương cao ngọn cờ đạo pháp và dân tộc hơn nữa. Lấy tinh thần dấn thân phục vụ xã hội làm sức mạnh, niềm vui và lý tưởng sống. Lẽ đương nhiên chúng ta nhập thế nhưng không bị hoà tan trong trần thế.

Mong rằng những vị Tăng ni trẻ sau những giờ học căng thẳng, hãy nên một lần suy gẫm về tương lai của chính mình và tương lai của Đạo Pháp để định hướng ngay trong giờ phút còn ngồi trên ghế nhà trường. Với tôi, đây chính là những ước mơ cháy bỏng trong lòng và tôi sẽ đi theo con đường mình đã chọn: Đạo Pháp và Dân Tộc.

 

Liên Hà

 

 

 
 
simple stats
lượt đọc kể từ Mùa Phật Đản 2552 - 2008